საბაჟო თავისუფალი ვაჭრობის პირობებში

პროდუქციაზე, რომელზედაც სერტიფიკატი ”ევრო 1”-ია გაცემული, 12-პროცენტიანი საბაჟო გადასახადი 1 ნოემბრიდან გაუქმებულია. თურქეთსა და საქართველოს შორის თავისუფალი ვაჭრობის მიზნით დადგენილი ამ შეღავათით კი, ბიზნესმენების ნაწილი დღემდე ვერ სარგებლობს.

თედო ჯორბენაძე/ბათუმელები

ბათუმელი იმპორტიორები, რომლებსაც თურქეთიდან სურსათი შემოაქვთ, ამბობენ, რომ საბაჟო გადასახადს ჩვეულებრივად იხდიან.
”შეხვედრაზე ვიყავით აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროში. გვითხრეს, რომ ტექნიკური პრობლემებია, რაც ამ დღეებში მოგვარდება. იმასაც დაგვპირდნენ, რომ ერთი კვირით ადრე გვაცნობებენ, თუ როდიდან ამოქმედდება ეს შეღავათი”, _ ამბობს ერთ-ერთი ბიზნესმენი (ამ და სხვა ბიზნესმენებს, საბაჟოზე შესაძლო პრობლემების თავიდან აცილების მიზნით, ვინაობის გამხელა არ სურთ).

კიდევ რამდენიმე ბიზნესმენი ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროდან მიღებულ სხვა ინფორმაციას გვაწვდის: ”სამინისტროში გვითხრეს, შეღავათები იმიტომ არ მოქმედებს, რომ პრობლემებს თურქეთი ქმნის. ეტყობა, ახლა მიხვდნენ, ხელი რასაც მოაწერეს: არ აწყობთ, ჩვენი საქონელი, მაგალითად, ციტრუსი მათთან განუბაჟებლად რომ შევიდესო”.

ასეთი მოსაზრება ალოგიკურად მიაჩნია ექსპერტს ეკონომიკის საკითხებში, გია ხუხაშვილს: ”რატომ უნდა შეეწინააღმდეგოს თურქეთის მხარე ამ შეთანხმების ამოქმედებას… შეიძლება ისეთი რამე წერია, რაც მე გამომრჩა, არ ვიცი. ის, რომ პრობლემებს თურქეთი ქმნის, მინიმუმ, არ არის ლოგიკური”.

აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრი, სულხან ჯორთმენაძე ”ბათუმელებთან” ამბობს, რომ ზემოაღნიშნულთან დაკავშირებით სამინისტროში ბიზნესმენებთან შეხვედრა არ გამართულა.

მინისტრის თქმით, `დეტალები არ ვიცით, რადგან შეთანხმების საკითხი სამთავრობო დონეზე გადაწყდა. ამდენად, არ გვაქვს ინფორმაცია, რომელ საქონელზე ვრცელდება ხელშეკრულებით გათვალისწინებული შეღავათი და რომელზე _ არა. სამინისტრო არც სერტიფიკატ ”ევრო 1”-ს გასცემს. აქედან გამომდინარე, ოფიციალურ კომენტარს ვერ გავაკეთებ”.

საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის ბათუმის რეგიონალური ცენტრის ინფორმაციით კი, `1 ნოემბრის შემდეგ იყო შეფერხებები, მაგრამ ახლა ყველაფერი დარეგულირდა. პროდუქციაზე, რომელზედაც `ევრო1~ სერტიფიკატია გაცემული, საბაჟო გადასახადს ბოლო ერთი კვირაა აღარ იხდიან”.
ამ თემის ირგვლივ ადლიის საბაჟო ტერმინალზე კომენტარს არ აკეთებენ და ”ხელმძღვანელობასთან ბათუმში, ფიროსმანის ქუჩაზე ან პრესსამსახურში” გვამისამართებენ: ”კომენტარს ოფიციალურად იქ გაგიკეთებენ. რაც შეეხება შეთანხმებას, ტვირთის განბაჟება შესაბამისი საბუთების მიხედვით ხდება. `ევრო 1~ ჯერ არავის წარმოუდგენია, თუმცა ერთი-ორი შემთხვევა იყო, დოკუმენტები ჰქონდათ, მაგრამ საეჭვო იყო და საქონელი არ განვაბაჟეთ”.

საწინააღმდეგოს ამბობს საბაჟოს სხვა თანამშრომელი (რომელიც ასევე ინკოგნიტოდ დარჩენას გვთხოვს): `ცემენტი შემოიტანეს ამ დღეებში, სერტიფიკატი `ევრო 1~ ჰქონდა, მაგრამ მაინც გადავახდევინეთ საბაჟო გადასახადი. ინსტრუქცია, რომ 12 პროცენტი არ გადავახდევინოთ, აქ, საბაჟოზე არ მიგვიღია. არც შესაბამისი პროგრამაა კომპიუტერში ჩატვირთული”.

`ევრო 1~-ს, ბათუმში, საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წარმოშობის სერტიფიკატების გამცემი ორგანოს წარმომადგენელი გასცემს. ეს სერტიფიკატი გაიცემა იმ პროდუქციაზე, რომელიც ქართული წარმოშობისაა და თურქეთში გააქვთ (მაგალითად, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები, წიაღისეული, ხე-ტყე, ფერადი და შავი ლითონის ჯართი და ა.შ.), ქართული მხარე `ევრო 1~-ს გასცემს იმ პროდუქციაზეც, რომელიც საქართველოშია წარმოებული, ნედლეული კი თურქულია (ანალოგიური სერტიფიკატი ნედლეულზე თურქეთის მხრიდან უნდა იყოს გაცემული).

`ევრო 1~-ის მისაღებად ბიზნესმენმა სერტიფიკატების გამცემ ორგანოში უნდა წარადგინოს ხელშეკრულების ასლი (რომელიც გაფორმებულია მყიდველსა და გამყიდველს შორის, ან/და იმ დოკუმენტაციის ქსეროასლები, რაც პროდუქციის ქართულ წარმოშობას ადასტურებს), ანგარიშფაქტურის (ინვოისის) ასლი და უნდა შეავსოს განაცხადისა და დეკლარაციის ფორმები (ეს ფორმები გაიცემა ადგილზე). `ევრო 1~-ის აღება უფასოა. დეკლარაციაში შეტანილი მონაცემების უტყუარობაზე კი პასუხისმგებელია ბიზნესმენი. მონაცემების შესაბამისობას საბაჟო აკონტროლებს.
`თურქეთ-საქართველოს შეთანხმების მიხედვით, სამრეწველო პროდუქციაზე სხვა კვოტებია, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციაზე _ სხვა; ზოგიერთ მათგანზე მთლიანადაა გაუქმებული საბაჟო გადასახადი, ზოგზე კი _ გარკვეული შეღავათია, ზოგიერთ პროდუქციაზე რაღაც პერიოდით მოქმედებს ხელშეკრულება. იმის თქმა, რომ საბაჟო გადასახადი მთლიანად გაუქმებულია, არ შეიძლება~, _ აცხადებს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს წარმომადგენელი ბათუმში, ვახტანგ ჩხარტიშვილი. მისივე თქმით, 1 ნოემბრიდან დღემდე, ბათუმში 11 `ევრო 1~-ია გაცემული. სერტიფიკატები გაცემულია ხე-ტყეზე (თურქეთში გაიტანეს ფიცარი) და `ბათუმი ტექსზე~ (სამკერვალო ნაწარმი).

რაც შეეხება ციტრუსს, ორმხრივი შეთანხმებით, თურქეთში, მხოლოდ ოთხი ათასი ტონა ქართული ციტრუსის შეტანაა ნებადართული. ჯერჯერობით კი, არც ერთი კილოგრამი არ შეუტანიათ. `რამდენის შეტანაც შეიძლება, იმდენი მაინც შეგვატანინონ, ვთქვათ, მანდარინი, თაფლი, თხილი… თურქეთი ამაზეც პრობლემებს გვიქმნის”, _ ამბობენ ბიზნესმენები.