div#header

Wednesday, December 17, 2008

ალასანია და ალიანსი: გაურკვევლობის მომხიბვლელობა

„ალასანიას ყველაზე დიდი პლუსი ის არის, რომ მის შესახებ არ არსებობს ამომწურავი ინფორმაცია“, _ ამბობს პოლიტოლოგი დავით აფრასიძე. საქართველოში ირაკლი ალასანიას დაბრუნებას ელიან. ექსპერტები ალასანიას, რესპუბლიკელებისა და მემარჯვენეების ალიანსსა და შესაძლო ვადამდელ არჩევნებზე საუბრობენ:

ნესტან ცეცხლაძე/ბათუმელები

„რამდენადაც ნისლით და ბურუსითაა მოცული ალასანიას შემდგომი ნაბიჯები, უფრო დიდია მისი ძალა, მაგრამ ასეთ მდგომარეობაში დიდხანს ვერ გაჩერდება“, – ამბობს „ბათუმელებთან“ დავით აფრასიძე. მისი აზრით, „ალასანიამ კარგად უნდა გათვალოს, რაა მისთვის უკეთესი – დარჩეს ცალკე მოთამაშედ თუ დადგეს ვინმეს გვერდით. გვერდით დადგომამ შეიძლება "რესპუბლიკელებსა" და "მემარჯვენეებს" პლუსი შესძინოს, თუმცა მისთვის შესაძლოა ცოტა ხანი ცალკე ყოფნა ჯობდეს“.

გაეროში საქართველოს ყოფილი ელჩის „რესპუბლიკელები-მემარჯვენეების“ ალიანსის შესაძლო ლიდერობაზე საუბარი მას შემდეგ დაიწყო, როცა ალასანიამ განაცხადა, რომ ის ხელისუფლებამ კი არ გაათავისუფლა, არამედ თავად დაწერა განცხადება გადადგომაზე და რომ ამას ჯერ კიდევ აგვისტოს მოვლენებამდე აპირებდა.

რატომ მიიღო მან ასეთი გადაწყვეტილება, განმარტება არ გაუკეთებია. მომავალ ნაბიჯებთან დაკავშირებით თქვა, რომ განცხადებას საქართველოში ჩამოსვლის მერე გააკეთებს და დაადასტურა კონსულტაციები "რესპუბლიკელებთან".

დავით აფრასიძე ამბობს, რომ ალასანიასთან დაკავშირებით მოლოდინები გადაჭარბებულია და ორივე ცდება – ხელისუფლება, რომელსაც ეშინია ალასანიასი და ოპოზიციაც, რომელსაც ალასანიას იმედი აქვს: „ალასანიას ყველაზე დიდი ძალა ის არის, რომ, ჯერჯერობით, არ ვიცით, რას აპირებს“.

„ბათუმელები“ სამშაბათს საღამოს ნიუ-იორკში დაუკავშირდა ირაკლი ალასანიას. მან განგვიცხადა, რომ კომენტარს საქართველოში დაბრუნების შემდეგ გააკეთებს.

სტრატეგიისა და განვითარების ინსტიტუტის ხელმძღვანელის, ექსპერტ ანდრო ბარნოვისის აზრით კი, მხოლოდ ერთი შეხედვით ჩანს, რომ ალასანია ქარიზმატული ლიდერის ტიპი არ არის. სინამდვილეში, სიდინჯითა და გაწონასწორებულობით სწორედ რომ ქარიზმატული ლიდერია.

ბარნოვი ამბობს, რომ მისი ლიდერობის შემთხვევაში "რესპუბლიკელებისა" და "ახალი მემარჯვენეების" ალიანსს სერიოზული წარმატების შანსი აქვს.

ამ ორმა პარტიამ ალიანსის შექმნის შესახებ განცხადება 8 დეკემბერს გააკეთა. ორივე პარტიის ლიდერმა თქვა, რომ ალიანსის მთავარი მიზანი ხელისუფლების შეცვლაა.
ანდრო ბარნოვს მიაჩნია, რომ, „ეს ორი პარტია ცხადია განსხვავდება ერთმანეთისგან (ძირითადად, ეკონომიკური ხედვით, მემარჯვენეები მომხრე არიან ბიზნესის გათავისუფლების, ლიბერალები – პირიქით), მაგრამ არა მგონია, რომ ამან პრობლემები შექმნას“. მისი აზრით, იდეოლოგიური სხვაობები ასეთი კრიზისის პირობებში ვერ იქონიებს გავლენას არჩევანის გაკეთებისას, რადგან ქვეყანაში სერიოზული პრობლემებია.

ბარნოვისგან განსხვავებით უფრო მეტი კითხვები აქვს დავით აფრასიძეს: „როგორც წესი, კონსერვატიულ და ლიბერალურ პარტიებს კოალიციაში ვხედავთ, მაგრამ არა წინასაარჩევნო პერიოდში. „ნორმალურ ვითარებაში“ ცოტა შეუთავსებელია ლიბერალური და კონსერვატული იდეოლოგიები.
ავიღოთ, მაგალითად, ეკლესიისა და სახელმწიფოს დამოკიდებულება _ როგორც მოდელში, ასევე ამ ადამიანების გულებში, კონსერვატორები უფრო ეკლესიის განსაკუთრებულ როლს უჭერენ მხარს და გამყრელიძე არც მალავს ამას, მაშინ, როდესაც განსხვავებული პოზიცია აქვთ ლიბერალებსა და რესპუბლიკელებს ამ შემთხვევაში.

მეორე საკითხი არის ყბადაღებული თემა სახელმწიფოს მოწყობასთან დაკავშირებით. მართალია, უსუფაშვილმა თქვა, რომ ორივე საპარლამენტო მოდელია, მაგრამ დიდი განსხვავებაა კონსტიტუციურ მონარქიასა და რესპუბლიკურ საპარლამენტო მოდელს შორის. კონსერვატორები, როგორც წესი, არიან ძლიერი ცენტრის მომხრეები, ლიბერალები დეცენტრალიზაციას უჭერენ მხარს, თანაც არა ისე, რომ მერები და გამგებლები არჩეულ იქნას, არამედ ისე, რომ მათ ძალაუფლება რეალურად გადაეცეთ. ახლა კი ამბობენ, რომ რეგიონული პარლამენტები და ასე შემდეგ უნდა არსებობდეს. მაგრამ რამდენად შორს წავა ეს საკითხები, ვთქვათ, ბიუჯეტთან მიმართებაში?

კიდევ ერთი საკითხი, ზოგადად, საზოგადოებრივი ღირებულებებია – საკითხი ასე დგას: როგორ მიუდგებიან კონსერვატორები და ლიბერალები, რომ დაისვას საქართველოში, ვთქვათ, აბორტის თემა, დაისვას ჰომოსექსუალების უფლებების საკითხი? ექნებათ ერთი პოზიცია? ვეჭვობ, რომ ჰქონდეთ. კონსერვატორები, როგორც წესი, უფრო კონსერვატიულები არიან ამ საკითხში, ლიბერალებისთვის კი პიროვნული თავისუფლებაა მნიშვნელოვანი“.

კითხვაზე, რა საერთო აქვს ამ ორ პარტიას, აფრასიძე პასუხობს: „ორივე პარტია მემარჯვენე და მემარჯვენე ცენტრისტული, ლიბერალურ-დემოკრატიული მოდელის მომხრეა. ანუ ზოგად პრინციპში ფესვი ერთი და იგივე აქვთ. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ყველაზე დიდი გამაერთიანებელი (და ამაში დასამალი არაფერია), ხელისუფლების გამოწვევის მცდელობაა. რესპუბლიკელებსაც და მემარჯვენეებსაც სჯერათ, რომ გაერთიანებული ძალებით უფრო მეტ საფრთხეს შეუქმნიან მთავრობას, ვიდრე ცალკ-ცალკე. ამაში, ჩემი აზრით, ჭეშმარიტების მარცვალი არის“.

თუმცა დავით აფრასიძე ამბობს, რომ 2009 წელს ვადამდელი არჩევნების შემთხვევაში ხელისუფლების სურათი არ შეიცვლება. ასეთი პროგნოზის საფუძველს მას სხვადასხვა კვლევა აძლევს და ამბობს, რომ ჯობია პარტიებმა 2009 წელი საარჩევნო კანონის შეცვლაზე ზრუნვას დაუთმონ, რომლის ტესტიც 2010 წელს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები იქნება.

ვადამდელი არჩევნები შესაძლებლად მიაჩნია ანდრო ბარნოვს. მისი თქმით, ხელისუფლებაში ამის ნება ახლა არ არსებობს, მაგრამ „პოლიტიკური და ეკონომიკური კრიზისი, საერთაშორისო ნება, ამ გადაწყვეტილებას მიაღებინებს“.

კომპრომისი არაექსკლუზიური ოცნებებისთვის

„რესპუბლიკელებისა“ და „ახალი მემარჯვენეების“ ალიანსზე, იმ კითხვებზე, რომელიც ექსპერტებს და საზოგადოებას ამ ალიანსთან და მის შესაძლო პარტნიორ, ირაკლი ალასანიასთან დაკავშირებით აქვთ, „ბათუმელები“ დავით უსუფაშვილს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის თანაშემწე, მეთიუ ბრაიზასთან შეხვედრის შემდეგ ესაუბრა. უსუფაშვილის თქმით, ჟენევაში რუსეთ-საქართველოს შორის მომავალი მოლაპარაკებებისა და რუსეთისგან მოსალოდნელი საფრთხეების გარდა, რიგგარეშე არჩევნებზეც ისაუბრეს:

ნესტან ცეცხლაძე/ბათუმელები

– ჩვენ გამოვთქვით შეშფოთება საკუთარი ხელისფლების უგუნური პოლიტიკის გამო, რომელიც გრძელდება. ბრაიზას ვუთხარით, რომ ჩვენ გადავწყვიტეთ ალტერნატიული დემოკრატიული ძალის ფორმირება, რასაც, ჩვენი რწმენით, მოსახლეობის მხარდაჭერა ექნება. ეს 2009 წელს ხელისუფლების მშვიდობიან შეცვლამდე მიგვიყვანს.
– რა განაცხადა ვადამდელ არჩევნებთან დაკავშირებით მეთიუ ბრაიზამ?
– ბრაიზამ თქვა, ქართველი ხალხი რასაც გადაწყვეტს, მსოფლიო მხარს ამას დაუჭერს; და რომ ხალხის გადაწყვეტილება შეიძლება იყოს გამოხატული დემონსტრაციებში, სოციალურ გამოკითხვებში. მოკლედ, მან ცალსახად თქვა, რომ ესაა შიდა საქმეები და შეერთებული შტატები არ აპირებს რაიმე მოიმოქმედოს, არც არსებული ხელისუფლების გადასარჩენად და არც იმისთვის, რომ ვინმე კონკრეტული ძალა გაძლიერდეს. ეს ფორმულა ჩვენთის სავსებით მისაღებია.
– თუ შეგიძლიათ დააზუსტოთ, თქვენ ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნების მოთხოვნას აპირებთ თუ – საპრეზიდენტოს?
– ეს ტაქტიკაა, შესაცვლელია ორივე – საკანონმდებლოც და აღმასრულებელი ხელისუფლებაც. ჩემი პირადი არჩევანი რომ იყოს, ჯერ საპარლამენტო არჩევნებზე ვიფიქრებდი, ოღონდ იმ წინაპირობით, რომ იქნება სრულად სხვა საარჩევნო კანონი, საარჩევნო ადმინისტრაცია და დავების განხილვის სხვა მექანიზმი. და კიდევ ბევრი სხვა გარანტია არჩევნებისთვის, შემდეგ კი – საპრეზიდენტო არჩევნებზე. თუმცა, ეს პირიქითაც შეიძლება მოხდეს ან ერთდროულად.
– რაზეა გადაწყვეტილების მიღება დამოკიდებული, სხვა ლიდერებს სხვა პოზიცია აქვთ?
– ეს დამოკიდებულია იმ ხალხზე, ვინც გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს და ვისაც ამ გადაწყვეტილების მიღება შეუძლია. მე თუ რამეს ხელს მოვაწერ, ეს არ იქნება გადაწყვეტილება, ხომ? შესაბამისად, თუ პარლამენტი დარწმუნდება იმაში, რომ საპარლამენტო არჩევნებია საჭირო ქვეყნისთვის, შეიძლება საპარლამენტო არჩევნებისკენ წავიდეს საქმე; თუ სააკაშვილი დარწმუნდება, რომ მისი გადარჩენის ერთადერთი გზა თანამდებობიდან წასვლაა, მაშინ საპრეზიდენტო არჩევნები იქნება.
– პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ არ აპირებს ვადამდელი არჩევნების დანიშვნას. როგორ აპირებს ალიანსი, აიძულოს ხელისუფლება დანიშნოს ვადამდელი არჩევნები?
– თუ გახსოვთ, შარშან, სექტემბერ-ოქტომბერში სააკაშვილი არათუ თავის ვადამდელ გადადგომას, არამედ გაზაფხულზე საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნასაც კატეგორიულად გამორიცხავდა. მერე ორივე არჩევნები დაინიშნა.
– დიახ, მაგრამ რა ფორმით აიძულებთ ხელისუფლებას ამ გადაწყვეტილების მიღებას?
– რაც კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებში იქნება და რაც იმ მომენტში ყველაზე ეფექტური იქნება, ყველაფერს გამოვიყენებთ.
– მათ შორის მიმათავთ საპროტესტო აქციებსაც?
– რაც კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებში იქნება ყველაფერს
– ნიშნავს თუ არა ალიანსი იმას, რომ „რესპუბლიკელები“ და „ახლები“ ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის შემთხვევაში, ერთად მიიღებთ მონაწილეობას არჩევნებში?
– ეს ალიანსი უფრო ფართოდ უყურებს საკითხებს, ვიდრე ერთი კონკრეტული არჩევნებია. ამიტომ საარჩევნო საკითხები ამ კონტექსტში მიმდინარე საკითხებია. ჩვენ ალიანსის შექმნისთანავე განვაცხადეთ, რომ დაინტერესებული ვართ უფრო ფართო პოლიტიკური კოალიციის შექმნით და გვაქვს კონსულტაციები შესაძლო პარტნიორებთან. ვფიქრობ, ეს პროცესი იანვრის შუა რიცხვებში დასრულდება და „რესპუბლიკელები“ იქნებიან იმ კოალიციაში, რომელიც დასაბუთებულ ამბიციას განაცხადებს ხელისუფლების შემცვლელობაზე.
– ნიშნავს ეს, რომ არჩევნებში ერთ ბლოკად გამოხვალთ? შეგიძლიათ მარტივად, კონკრეტულად გვითხრათ?
–უფრო კონკრეტულად გამიჭირდება, რადგან თუ საპრეზიდენტო არჩევნები იქნება, მაშინ დარწმუნებული ვარ, კოალიცია კიდევ უფრო გაფართოვდება და კონკრეტულ კანდიდატს სხვა ძალებიც დაუჭერენ მხარს. თუ საპარლამენტო არჩევნები იქნება, ალბათ, კოალიცია, როგორც კოალიცია, ისე გავა არჩევნებზე. რომელი არჩევნები იქნება, იმაზეა დამოკიდებული საარჩევნო ბლოკის თემა.
– წინა არჩევნებში, ოპოზიციის გაერთიანების მიუხედავად, „რესპუბლიკელებმა“ ცალკე მიიღეთ მონაწილეობა.
– დიახ, სწორედ იმიტომ, რომ ერთიანობა მხოლოდ მაშინაა პროდუქტიული, თუ თავსებადი მიზნებისა და გეგმების მქონე ადამიანები ერთიანდებიან. სხვა შემთხვევაში, ერთიანობა ყაყანი, ქაოსია. საბოლოო ჯამში კი პროცესი არაეფექტურია.
– სწორედ ამიტომ ხომ არ არის მოსალოდნელი, რომ თქვენ მემარჯვენეებთან ერთად აღარ აღმოჩნდეთ საარჩევნო ბლოკში? ვთქვათ, ისეთ საკითხებზე თუ შეთანხმდით, როგორიცაა ეკლესიისადმი დამოკიდებულება?
– ჩვენ გვქონდა სამთვიანი კონსულტაციები და მოვძებნეთ ის ფორმულები, რომლითაც ყველა საკითხზე აზრთა შეჯერებას შევძლებთ. ის ფაქტი, რომ ორი პარტია რჩება, როგორც დამოუკიდებელი სუბიექტი, ნიშნავს, რომ შეხედულებებს ყველა ძირითადი მიმართულებით ვინარჩუნებთ. რაც შეეხება პოლიტიკურ ალიანსს, ქვეყნის კრიზისიდან გამოყვანის პროცესში ერთად დგომა აუცილებლობად მიგვაჩნია. ერთად დგომა ნიშნავს, რომ ყველა საკითხზე მოიძებნება კომპრომისული გადაწყვეტილება, რომელიც ორივესთვის მისაღებია. ჩვენ გვწამს, რომ ასე წინ წასვლას შევძლებთ. ასეთი კოალიციის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, რა თქმა უნდა, ყველაფერი ისე ვერ იქნება, როგორც ლიბერალ რესპუბლიკელებს გვინდა.
– ანუ რაღაც საკითხებში კომპრომისზე წახვალთ?
–რა თქმა უნდა, ისევე როგორც ახალი მემარჯვენეები. იდეებსა და ღირებულებებზე შევთანხმდით, რაც შეეხება მიმდინარე თემებს, ეს კომპრომისების სფეროა.
– მაგალითად, ეკლესიის თემა არის ის სფერო, რომელზეც შეთანხმდით?
– ეკლესიასთან დაკავშირებით რაიმე განსხვავებული ხედვა, განსაკუთრებით სახელმწიფოსთან მიმართებაში, ნამდვილად არ აღმოგვაჩნდა. თუ იმას მეკითხებით, რამდენი „რესპუბლიკელი“ მარხულობს...
– ამას ნამდვილად არ გელითხებით. ვგულისხმობ სახელმწიფოს მხრიდან ეკლესიის დამოკიდებულებაზე. ექსპერტებმა „ბათუმელებთან“ აღნიშნეს, რომ ეს ერთ-ერთი ის თემაა, რომელზეც თქვენი და მემარჯვენეების პოზიციები განსხვავებულია.
– თქვენ შეგიძლიათ გადაამოწმოთ, კონკორდატის იდეა, სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის კონსტიტუციური შეთანხმების იდეა, რესპუბლიკელებისგან მოდიოდა. ეს შეგიძლიათ მოიძიოთ 1993-1995 წლების მასალებში, როდესაც ამ თემებზე მსჯელობა მიდიოდა და საკონსტიტუციო კომისია მუშაობდა. ანუ ჩვენ ვიყავით არათუ მხარდამჭერები კონკონდარტის, არამედ ინიციატორები.
– ეს ცოტათი წინააღმდეგობაში ხომ არ მოდის თქვენი პარტიის ლიბერალურ ღირებულებებთან?
– რა ნაწილში?
– მაგალითად, სხვა რელიგიების წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ ეს კონსტიტუციური შეთანხმება მათ არათანაბარ პირობებში აყენებს.
– არათანაბარ პირობებში ბევრი სხვა რამ აყენებს და არა კონკორდატი. ამ ნაწილში არის პრობლემები, რის შესახებაც ჩვენ ბოლო საარჩევნო პროგრამაში გამოვაქვეყნეთ. 50-გვერდიან დოკუმენტში საუბარია სახელმწიფოსა და ეკლესიის ურთიერთობაზეც. სჯობს გაეცნოთ ამას, შეადაროთ „ახლების“ წარმოდგენებთან და ნახოთ თუ რა გადაულახავი სხვაობაა აზრებში.
სახელმწიფო მოწყობის საკითხზე შეთანხმდით?
– სწორედ იმაზე შევთანხმდით, რომ არჩევნები, უნდა იყოს იმ მოდელის გაუმჯობესებული ვარიანტი, რაც დღესაა კონსტიტუციურად. არც „მემარჯვენეები“ ამბობენ, რომ ორ თვეში შესაძლებელია მონარქიაზე გადასვლა და არც ჩვენ ვამბობთ, რომ ამ ხელისუფლების პირობებში შეიქმნას კონსტიტუცია, რომელიც საპარლამენტო მმართველობას დაამკვიდრებს. ამასთან, ორივე ვთანხმდებით, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლება უნდა შედგებოდეს საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებული პარტიებისგან. განსხვავებაა იმაში, თუ ვინ იქნება სახელმწიფოს მეთაური, მემკვიდრეობით მონარქი თუ არჩეული პრეზიდენტი. ეს სხვაობა გვაძლევს კომპრომისის საშუალებას, რომ უახლოესი ოთხი წლის განმავლობაში საქმე იმ მოდელის დამკვიდრებისკენ წავიყვანოთ, როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური იქნება პრემიერ-მინისტრი, რომელიც გამარჯვებულ საპარლამენტო ძალას დაეყრდნობა. რაც შეეხება მონარქს თუ არჩეულ პრეზიდენტს ეს საკითხი გადავდოთ ოთხი წლით, და მოსახლეობამ გადაწყვიტოს. სწორედ ამას ვგულისხმობ, როცა კომპრომისებზე ვსაუბრობ.
– ერთ-ერთმა ექსპერტმა გვითხრა, რომ აინტერესებს, ღირებულებების თვალსაზრისით, როგორ მიუდგებიან „რესპუბლიკელები“ და „მემარჯვენეები“, ვთქვათ, სექსუალური უმცირესობის უფლებების ან აბორტების საკითხს.
– ნამდვილად არ ყოფილა სექსუალური უმცირესობის საკითხი განსახილველი და არც ვთვლით, რომ უახლოეს ხანებში ამ საკითხებზე მოგვიწევს მსჯელობა. არ ვთვლით, რომ ეს ქვეყნის კრიზისში ყოფნის ან მიზეზია, ან გამოსავალი. ჩვენ ვისაუბრეთ ქვეყნის მოწყობაზე, სახელმწიფო პოლიტიკაზე, უსაფრთხოებაზე, საპენსიო სისტემაზე, თვითმმართველობის მოდელზე, პრივატიზაციის პროცესზე, მონეტარულ და ფისკალურ პოლიტიკაზე. ჩვენ გეოპოლიტიკური რეალობებიდან გამომდინარე ვისაუბრეთ ახლო მეზობლებთან ურთიერთობაზე; ეროვნული უმცირესობების თემებზე, რომელიც ქვეყანას ძვირად დაუჯდა, რადგან თავის დროზე სწორად და კარგად არ იყო განხილული ეს ყველაფერი; ვისაუბრეთ, შრომის კანონმდებლობაზე, რეგიონული განვითარების ეკონომიკურ პროგრამებზე, სამხედრო მოწყობის პრინციპებზე, რა სტრატეგიის და ამოცანის ჯარი უნდა ჰყავდეს ქვეყანას; ვისაუბრეთ იმ დინამიკაზე, როდის რისი მიღწევაა რეალისტური და შესაძლებელი, მათ შორის ეკონომიკური განვითარების თვალსაზრისით.
– და ყველაფერზე შეთანხმდით?
– გავიმეორებ რაც მოგახსენეთ _ ჩვენ ან შევთანხმდით, ან მოვძებნეთ ის ფორმულა, რომელმაც ყველა მიმდინარე საკითხზე შეთანხმება უნდა მიგვაღწევინოს. რესპუბლიკური პარტიის ხედვა საპარლამენტო მმართველობის თაობაზე, ემყარება მრავალპარტიულობას და იმის აუცილებლობას, რომ ქვეყანაში კოალიციური მთავრობა უნდა არსებობდეს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ყველაზე სანუკვარი, ექსკლუზიური ოცნებები რჩება შეუსრულებელი, მაგრამ არის რეალობა, თუ არ იქნება კოალიცია, ვერც ამა თუ იმ პარტიის არაექსკლუზიური ოცნებები შესრულდება. დღეს ჩვენ ვართ ამ რეჟიმში და ვთვლით, რომ კოალიციის შექმნა კოალიციური მთავრობის წინაპირობაა. ალბათ, დაინტერესებულმა მკითხველმა იცის, რომ ევროპის ბევრ ქვეყანაში სწორედ კოალიციური მთავრობები არსებობს, ესაა ნორმალური პოლიტიკური ცხოვრების წესი. მაგალითად გერმანელი ლიბერალები არიან კოალიციაში ხან ქრისტიან–დემოკრატებთან, ხან სოციალ–დემოკრატებთან, ვთქვათ შვედი ლიბერალები ახლა არიან კოალიციაში შვედ კონსერვატორებთან. ბევრისთვის ეს შეიძლება უცხო ხილია, რადგან, სამწუხაროდ, ქართველი ხალხი, დღემდე არსებულმა ყველა ხელისუფლებამ მიაჩვია ერთპარტიულობას. ყველაფერი უნდა იმართოს ერთი მესიის მიერ. ჩვენ ასე არ ვფიქრობთ და ამან შეგვაძლებინა კოალიციაზე საუბარი.
– ვინ იქნება ალიანსის ლიდერი, იმ შემთხვევაში თუ ირაკლი ალასანია, საქართველოს ყოფილი ელჩი გაეროში, უარს იტყვის ალიანსის ლიდერობაზე?
– ალასანიასთან არ მიმდინარეობს საუბრები ლიდერობაზე, ალასანიასთან იქნება საუბარი პარტნიორობაზე. შემდეგ უკვე პარტნიორები გადავწყვეტთ ვინ, როდის, რა ლიდერობას გაუწევს ამ კოალიციას. ჩვენ ალასანიას სახით წარმოგვიდგენია შესაძლო პარტნიორი კოალიციაში. ეს საკითხი დაახლოებით 10 დღეში გაირკვევა.
– ალიანსის სხვა წევრებმა ალასანიას შესაძლო ლიდერობაზე განცხადება ხომ გააკეთეს?
– ჩვენ ალასანიასთან ვეძებთ პარტნიორობას და თუ პარტნიორები გავხდით, მერე გადავწყვეტთ ლიდერის საკითხს. ეს არც იმის გარანტიას იძლევა, რომ ალასანია იქნება ლიდერი და არც იმას გამორიცხავს, რომ არ იქნება. პარტნიორობის საკითხი მისი ჩამოსვლის მერე გაირკვევა. ჩვენთვის საინტერესოა მისი მოსაზრებები და ხედვები ბევრ საკითხზე, ისევე როგორც სხვა შესაძლო პარტნიორების.

პროკურატურის შერჩევითი სამართალი– ორი ერთნაირი ბრალდება და სხვადასხვა სასჯელი

27 ნოემბერს პოლიციამ პაატა კაიკაციშვილი დააკავა. გამოძიების ვერსიით, მას ნახევარი გრამი ჰეროინი აღმოაჩნდა. დაკავებულს მოსამართლე იუზა ბუცხრიკიძემ შვიდი წელი მიუსაჯა და ხუთი ათასი ლარით დააჯარიმა. პროკურატურა დაკავებულს გირაოდ 200 ათას ლარს სთხოვდა. 20 ნოემბერს დააკავეს ბათუმის საკრებულოს თავმჯდომარეც. საქმის მასალებით, ბადრი ქაჯაიას დიდი ოდენობით ნარკოტიკი ამოუღეს. ქაჯაიას პროკურატურამ გირაოს სახით ორი თასი ლარი გადაახდევინა. ის მოსამართლე როინ კახიძემ გაათავისუფლა. ქაჯაია დღესაც დეპუტატია.

ნათია როყვა/ბათუმელები

თვითმხილველების თქმით, ბადრი ქაჯაიასა და პაატა კაიკაციშვილის დაკავების ოპერაცია რამდენიმე ერთმანეთის იდენტური იყო. ორივე თანამდებობის პირი დღის საათებში, ხალხმრავალ ადგილას დააკავეს და ორივე ყველას დასანახად, სასტიკად სცემეს; ორივეს ბრალი 260-ე მუხლის მეორე ნაწილით წაუყენეს ანუ ორივესგან დიდი ოდენობით ნარკოტიკი ამოიღეს.

მოსამართლე იუზა ბუცხრიკიძემ კაიკაციშვილს განაჩენი საქმის წარმოებაში მიღებიდან ერთ დღეში გამოუტანა. ამ სასამართლო პროცესს ბევრი ადვოკატი სწორედ ამიტომ უწოდებს უპრეცედენტოს. იურისტები ვერ იხსენებენ ისეთ პროცესს, როცა ეჭვმიტანილი ასე მოკლე დროში გაასამართლეს. როგორც წესი, სასამართლო პროცესები წლობით გრძელდება.
რატომ იყო ეს სასამართლო პროცესი უკანონო თუ უპრეცედენტო?

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტის, გენო ქარცივაძის განმარტებით, ადვოკატს წინასწარი გამოძიების პერიოდში უფლება არ აქვს საქმის მასალები გადაიღოს. შესაბამისად, მას საქმის გასაცნობად, გამოძიების დასრულებიდან მინიმუმ ხუთი დღე მაინც უნდა მიეცეს: "როცა დამცველი გამოძიების დასრულებიდან ხუთ დღეში საქმეს გაეცნობა, უფლება აქვს შუამდგომლობა დააყენოს. ამ შემთხვევაში, ადვოკატს საბრალდებო დასკვნის გასაცნობად და მოწმეების მოსაყვანად მხოლოდ ნახევარი საათი მისცეს".

გენო ქარცივაძისთვის კონკრეტული შემთხვევა იმის მანიშნებელია, რომ "სასამართლო მიკერძოებულია, სასამართლომ რაღაცაზე თვალი დახუჭა ან რაიმეს ანგარიში გაუწია, რაღაცა დამალა".

კაიკაციშვილი ოთხი პოლიციელის _ მამუკა ზოიძის, მურად ანთაძის, ოთარ კერესელიძისა და დავით ბიაძის ჩვენების საფუძველზე გაასამართლეს. ადვოკატის თქმით, პოლიციელების ჩვენებები განსხვავებული იყო: "ერთმა თქვა, დაკავებული თავისი ფეხით გადმოვიდა მანქანიდან; მეორემ _ გადმოვიყვანეთო; ერთი პოლიციელის თქმით, კაიკაციშვილს ნარკოტიკი დაკავების დროს ამოუღეს, მეორის განცხადებით _ ძებნისას აღმოაჩინეს, მესამემ თქვა - ფეხის ცერა თითიდან ამოვარდაო".

იუზა ბუცხრიკიძემ, ქობულეთის რაიონული სასამართლოს მოსამართლემ, კაიკაციშვილის პროცესი 3 დეკემბერს ბათუმში ჩაატარა. ცნობილია, რომ კაიკაციშვილი 2 დეკემბერს უნდა გაესამართლებინათ, მაგრამ ნათესავებმა ქობულეთის სასამართლო შენობის პიკეტირება მოახდინეს. ვარდების რევოლუციის შემდეგ ესეც უპრეცედენტო შემთხვევაა. თუმცა, ოფიციალური ვერსიით, ქობულეთის სასამართლო შენობას არემონტებენ.
ადვოკატის ინფორმაციით, კა¬იკა¬ციშვილს პროკურატურამ გირაოდ ორასი ათასი ლარი მოსთხოვა. ოჯახმა თანხის სანაცვლოდ უძრავი ქონება შესთავაზა, მაგრამ იმ დღესვე გამოძიება დასრულებულად გამოაცხადეს და საქმე სასამართლოს გადასცეს.

ადვოკატის განმარტებით, ეს კიდევ ერთი უკანონობა იყო და მოსამართლე იუზა ბუცხრიკიძემ საკუთარი ბრძანება დაარღვია. `მოსამართლემ განსასჯელის გირაოს უზრუნველყოფისთვის თხუ¬თმეტი დღე მოგვცა. თუმცა, წინასწარი გამოძიება ეჭვმიტანილის დაკავებიდან ხუთ დღეში დასრულდა. საქმე სასამართლოში 2 დეკემბერს შევიდა, მოსამართლემ კი პროცესი 3 დეკემბერს ჩაატარა და განაჩენიც გამოიტანა. მე მოწმეების დაკითხვის უფლება არ მომეცა ანუ თანასწორობის უფლება დაირღვა~, _ ამბობს ადვოკატი.

დავით საფარიძე პაატა კაიკაციშვილის დაკავების მიზეზად, ყოფილ პრემიერ-მინისტრის, ზურაბ ნოღაიდელის ნათესაობას ასახელებს. ადვოკატის განმარტებით, არსებობენ მოწმეები, რომლებმაც დაინახეს, თუ როგორ ჩაუდეს მსჯავრდებულს ნარკოტიკი: `მერე მოიყვანეს ოპერატორი და ჩხრეკის მომენტი ვიდეოკამერით დააფიქსირეს. ამასთან, ფიზიკურ ზეწოლას ჰქონდა ადგილი. ეჭვმიტანილს არც ადვოკატთან დაკავშირების საშუალება მისცეს".

კაიკაციშვილის დაკავებამდე ზუსტად შვიდი დღის წინ, სოდ-მა ბათუმის საკრებულოს ყოფილი თავმჯდომარე, ბადრი ქაჯაია დააკავა. გამოძიების ვერსიით, ქაჯაიას 0,108 გრამი ჰეროინი ამოუღეს. დეპუტატი დაკავებიდან სამ დღეში გაათავისუფლეს ორი ათასი ლარის გირაოს სანაცვლოდ. საქმის გამოძიება და ქაჯაიას დეპუტატობა გრძელდება.
იმ შემთხვევაში, თუკი ბადრი ქაჯაიას ან ორთვიან წინასწარ პატიმრობას შეუფარდებდნენ, ან სულაც გაასამართლებდნენ, კანონით მის ადგილს ბათუმის საკრებულოში ოპოზიციის წარმომადგენელი დაიკავებდა.


უპრეცედენტო სასამართლო პროცესი

რამინ პაპიძე, იურისტი: ქართულ მართლმსაჯულებაში მსგავსი ფაქტი არ მახსოვს. ვფიქრობ, კაიკაციშვილის სისხლის სამართლის საქმეში გადაწყვეტილება კანონის უხეში დარღვევით მიიღეს. არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდა კაიკაციშვილის მოწმეების დაკითხვას, რისი საშუალებაც დაცვის მხარეს არ მიეცა. ამ შეთხვევაში, მოსამართლემ და პროკურორმა თანამდებობა ბოროტად გამოიყენეს. ესაა პოლიტიკური დაკვეთა, ისევე, როგორც ყოფილი საკრებულოს თავმჯდომარის გათავისუფლება.

პოლიტიკურ გადაწყვეტილებაზე მიუთითებს გირაოს თანხის ოდენობაც, არადა ბადრი ქაჯაიას უფრო მეტი პასუხისმგებლობა ეკისრებოდა, მისი თანამდებობრივი მდგომარეობიდან გამომდინარე. მოსამართლის გადაწყვეტილება არასამართლიანია.
მერაბ პაქსაძე, იურისტი: საქმეში არ ჩამიხედავს, ამიტომ ვერაფერს ვიტყვი. მაგრამ, მსგავსი შემთხვევა, რომ საქმის არსებით განხილვისთვის ნახევარი საათი მოეცათ, პირადად მე პრაქტიკაში არ მქონია. არც განაჩენი გამოუტანიათ ერთ კვირაში.

რამინ გვარიშვილი, "დემოკრატიის ინსტიტუტის" იურისტი: ერთ დღეში სასამართლო პროცესის დასრულება და განაჩენის გამოტანა, რა თქმა უნდა, არაობიექტურია. ჭეშმარიტების დასადგენად მოწმეთა დაკითხვა აუცილებელია, ამიტომ სასამართლოს უარი მოწმეების დაკითხვაზე არაკანონიერად მიმაჩნია. არაობიექტურია პროკურატურის მიერ გამოძიების ხუთ დღეში დასრულება. ადვოკატისთვისაც საქმის გასაცნობად კანონმდებლობით გონივრული ვადაა გათვალისწინებული და ნახევარი საათი მიუღებელია. რაც შეეხება გირაოს, ერთსა და იმავე დანაშაულზე ერთი განსასჯელისთვის ორი ათასის, ხოლო მეორისთვის ორასი ათასი ლარის დაკისრება კანონის დარღვევა არაა, მაგრამ პრაქტიკის თვალსაზრისით, ძალიან ცუდია.

ვაჟა მელაძე, იურისტი: "პრაქტიკაში არ მახსოვს, როცა სასამართლომ მიიღო საქმე, მეორე დღესვე პროცესი ჩაატარა და განაჩენი გამოიტანა. კანონის უხეში დარღვევაა, როცა ადვოკატს საქმის გასაცნობად ნახევარ საათს აძლევენ. უნდა გადადებულიყო სასამართლო პროცესი და ადვოკატს შუამდგომლობა უნდა დაეყენებინა მოწმეების დასაკითხად. კონკრეტულ შემთხვევაში ადვოკატს დაცვის უფლება არ მიეცა.
ლადო მგალობლიშვილი, სახალხო დამცველის წარმომადგენელი აჭარაში: "სხდომას, რომელზეც პაატა კაიკაციშვილს მიუსაჯეს, ძნელია უწოდო სასამართლო, რადგან ის არ აკმაყოფილებდა ევროპული კონვენციის ადამიანის უფლებათა შესახებ მე-6 მუხლით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს. ამ მუხლის მიხედვით, როცა ადამიანს ბრალად სისხლის სამართლის დანაშაულის ჩადენა ედება, უფლება აქვს ჰქონდეს საკმარისი დრო და შესაძლებლობები თავის დასაცავად. ამ პროცესზე მხოლოდ ბრალდების მოწმეები, პოლიციელები დაკითხეს. განსასჯელის მხარეს საქმის გასაცნობად და მოწმეების წარმოსადგენად ნახევარი საათი მიეცა".
გენო ქარცივაძე - საიას იურისტი: "ამ შემთხვევაში ადამიანის კონსტიტუციური უფლება დაირღვა. ეს ყველაზე მთავარი უფლებაა, რის საფუძველზეც შესაძლებელია განაჩენის გაუქმება სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლოში, დაცვის უფლება გარანტირებულია საერთაშორისო დაცვისა და საქართველოს კონსტიტუციით. კაიკაციშვილს სწორედ ამის შესაძლებლობა არ მისცეს. გამოდის, სასამართლო მიკერძოებული და ტენდენციურია~.

გასხვისებული ფოთის პორტი და ექსპერტების დანახული საფრთხეები

ეკატერინე შარაშიძემ, სანამ ეკონომიკური განვითარების მინისტრის პორტფელს გამოემშვიდობებოდა, რამდენიმე დღით ადრე, ერთ, ქვეყნის ეკონომიკისთვის მეტად მნიშვნელოვან დოკუმენტს მოაწერა ხელი: "ფოთის საზღვაო ნავსადგურის" აქციათა 100%-იანი წილის მფლობელი "RAK INVESTMENT AUTHORITY"–ი გახდა. არაბული კომპანიის მფლობელობაში, სახელმწიფოს ოქროს აქციების 49%-იც გადავიდა. ფოთის ნავსადგურის ანუ როგორც მას უწოდებენ _ საზღვაო კარიბჭის მომავალს ამიერიდან უცხოელი ინვესტორი განსაზღვრავს.

ლაშა ზარგინავა /სპეციალურად ბათუმელებისთვის

"ყველაფერი რაც კეთდება, ეს არის "საქმე ლაპარაკის ნაცვლად", - განაცხადა პრეზიდენტმა სააკაშვილმა აპრილში, როდესაც ფოთში თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის შექმნის პრეზენტაცია მოეწყო. მას შემდეგ ექვსი თვე გავიდა და ფოთის პორტის დარჩენილი 49 პროცენტი არაბულმა კომპანიამ 65 მლნ დოლარად იყიდა. ამ ექვსი თვის განმავლობაში, ამის გარდა ახალი არაფერი გაკეთებულა. აპრილის თვეში არაბებმა, უკვე ფოთის პორტის 51-პროცენტიანი წილი და ნავსადგურის ყოფილი ექსტენსიური განვითარების ზონაში მდებარე შენობა-ნაგებობები პირდაპირი მიყიდვის ფორმით შეიძინეს, მათზე დამაგრებული 304 637 კვადრატული მეტრი მიწის ნაკვეთით. ამაში არაბულმა კომპანიამ 90 მლნ დოლარი გადაიხადა.

ფოთის პორტი მთავარ შემგროვებელ და გამანაწილებელ პორტად უნდა გადაიქცეს, სადაც მსოფლიოს ტვირთები მოიყრის თავს. ამის შესახებ არაბული `Rak Investment Authority"-ის დირექტორმა ჰატერ მასაადმა შესაბამის დოკუმენტებზე ხელმოწერის შემდეგ განაცხადა. `მოხარული ვარ, რომ ორწლიანი მუშაობის შემდეგ საქართველოს მთავრობასთან ხელშეკრულება გავაფორმეთ. მზად ვართ, ყველაფერი გავაკეთოთ ფოთის პორტის გასაძლიერებლად. ჩვენ გვინდა ქართული პორტი ერთ-ერთ მთავარ პორტად გარდავქმნათ", _ აცხადებს უცხოელი ინვესტორი.

"კომპანია, რომელიც უკვე იყო 51-პროცენტიანი წილის მფლობელი, ორი წლის განმავლობაში ფოთში, პორტის მახლობლად ააშენებს ახალ ტერმინალს, რომელიც იქნება მოდერნიზებული. შემდეგი ხუთი წლის განმავლობაში დაგეგმილია 200 მლნ დოლარის ინვესტიციის განხორციელება და 20-ათასამდე ახალი სამუშაო ადგილის შექმნა", _ აღნიშნა უკვე ექს-მინისტრმა შარაშიძემ. მისივე თქმით, ძალაში დარჩება "ოქროს აქციის" პირობები _ მფლობელს არ შეეძლება რაიმე მნიშვნელოვანი რეორგანიზაციის განხორციელება, მაგალითად, ობიექტის ლიკვიდაცია.

ხელისუფლების ამ გადაწყვეტილებას, პოლიტიკური პარტიების მხრიდან სხვადასხვა შეფასება მოჰყვა. ზოგმა არაბული კაპიტალის უკან ტერორისტული დაჯგუფების საფრთხე იგრძნო, ზოგმაც _ ხელისუფლების უგუნურობის. ამ მხრივ, ყველაზე უფრო რადიკალური "ლეიბორისტული პარტიაა". პარტიის ერთ-ერთი ლიდერის, სოსო შატბერაშვილის თქმით, "პრეზიდენტი სააკაშვილი ცდილობს, მეშვიდე საუკუნის ეპოქაში დაგვაბრუნოს, ამჯერად `RAK INVESTMENT AUTHORITY"-ის მფლობელი ჰატერ მასაადი იბატონებს, რომლის უკან "ალ-ქაედა" დგას". "ლეიბორისტები" ევროპულ სტრუქტურებსა და აშშ-ს ფოთის პორტის გაყიდვის დაბლოკვისკენ მოუწოდებენ.

ექსპერტი გია ხუხაშვილი კი მიიჩნევს, რომ `ხელისუფლებამ ახსნა-განმარტება უნდა გააკეთოს, ევროკავშირში ინტეგრაციასთან დაკავშირებით. როგორც ცნობილია, ამ ორგანიზაციაში ერთიანი ეკონომიკური თამაშის წესები არსებობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ იქ გაწევრიანების შემდეგ თავისუფალი ზონის არსებობის საკითხი კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება. ევროკავშირი არ უშვებს ასეთ პრეცედენტებს. აქედან გამომდინარე, მაინტერესებს, თუ ჩვენ ევროკავშირში შესვლა გვსურს, მაშინ რას ვუშვებით ინვესტორებს, რომლებთანაც გარკვეული ვალდებულება გვაკისრია და პირიქით, თუ ინვესტორთან 49-წლიანი ხელშეკრულება გვაქვს გაფორმებული, მაშინ 49 წელი ევროკავშირში შესვლას დავემშვიდობოთ?"

ექსპერტი ეკონომიკურ საკითხებში, ლადო პაპავა თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის შექმნას ფოთში მთავრობის უდიდეს შეცდომად აფასებს: "ინდუსტრიული ზონა დიდ ზიანს მოუტანს საქართველოს ეკონომიკას. როცა საქართველოში ინვესტიციური შიმშილია, ნებისმიერი უცხოელი ინვესტორი შემოვა არა ზოგადად ქვეყანაში, არამედ შეღავათების მქონე ფოთის თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონაში. იმავეს გააკეთებენ ადგილობრივი ინვესტორები. როცა მათ გაუჩნდებათ შემოსავლები ბიზნესში ჩასადებად, ისინი მათ არა რუსთავში ან ქუთაისში დააბანდებენ, არამედ დაელოდებიან იმ შეღავათებს, რაც ფოთშია".

პოლიტოლოგი სოსო ცისკარიშვილი კი, ჩვენთან საუბრისას აქცენტს პოლიტიკურ რისკებზე აკეთებს და მიიჩნევს, რომ მას შემდეგ, რაც ფოთის პორტის აქციათა 100% არაბული კომპანიის _ `RAK INVESTMENT AUTHORITY~ მფლობელობაში გადავიდა, ფოთის პორტი შესაძლოა, საქართველოს ინტერესების წინააღმდეგ იქნას გამოყენებული. ექსპერტი არ გამორიცხავს, რომ კომპანიამ აქციათა 100% რუსეთს გადასცეს.

"ომის დროს ფოთის პორტი დაიბომბა, მაგრამ არანაირი ზიანი არ მისდგომია არც სპილენძის, არც ოქროს მოპოვებას, არც გადამცემ ხაზებს და არც თბოენერგოგენერაციას, ანუ არც ერთი ის ობიექტი, რომელიც საქართველოში რუსული ინვესტიციების სიმბოლოა, არ დაზიანებულა. ეს იმის მანიშნებელია, რომ ფოთის პორტთან დაკავშირებით პროვოკაციები მუდმივად გაგრძელდება. საკმაოდ დიდია იმის ალბათობაც, რომ არაბებმა აქციები რუსეთს ნებაყოფლობით გადასცენ, რადგან ფოთის პორტის გამო რუსეთთან ომს არავინ დაიწყებს. ერთია, რომ ვკარგავთ ამ ობიექტს, მეორე _ არსებობს საფრთხე ფოთის პორტის საქართველოს ინტერესების წინააღმდეგ გამოყენების. თუ არაბული კომპანია დაინახავს, რომ რუსეთთან დაპირისპირებას აზრი არ აქვს, ის ადვილად დათანხმდება პორტის გადაცემაზე", _ აცხადებს ცისკარიშვილი.

ქართველი ექსპერტის აზრით, უსაფრთხოების თვალსაზრისით, ფოთის პორტი კვლავ მაღალი რისკის მატარებელია. რაც შეეხება ეკონომიკურ ზარალს, ცისკარიშვილს მიაჩნია, რომ ეკონომიკური ზარალი მაშინ შეიძლება მივიღოთ, თუ აქციების გაყიდვის პირობები საქართველოს ინტერესებთან შეუსაბამო იქნება. თუმცა, იქვე დასძენს, რომ პირობები, როგორც წესი, იქამდე არ ხმაურდება, ვიდრე კრიტიკულ სიტუაციას არ წავაწყდებით.
ხელშეკრულების თანახმად, არაბული კომპანია ფოთში კიდევ ერთ ნავსადგურს ააშენებს. ახალი პორტის აშენების პარალელურად, თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა ამოქმედდება. 300 ჰექტარზე განთავსებულ თავისუფალ ინდუსტრიულ ზონაში ხუთი წლის განმავლობაში 200 მილიონ დოლარზე მეტი ინვესტიციის ჩადება, 450 ახალი საწარმოს და 20 ათასი ახალი სამუშაო ადგილის შექმნაა დაგეგმილი.

ნანა კვაჭაძე: თქვი - არა

{ნანა კვაჭაძე/ბათუმელები}
პროფესიით ნეოგრეცისტი ვარ და სტუდენტობის დაახლოებით ორი წელი საბერძნეთში მაქვს გატარებული, ამიტომ და სხვა მიზეზების გამოც, ეს ქვეყანა ძალიან მიყვარს.
ბერძნებს ერთი უცნაური, ეროვნული დღესასწაული აქვთ _ „არა“-ს დღე, რომელსაც 1940 წელს ჩაეყარა საფუძველი. მაშინ საბერძნეთის ლიდერმა, იოანის მეტაქსამ ასე უპასუხა მუსოლინის მოთხოვნას, საბერძნეთი ბრძოლის გარეშე დანებებოდა ფაშისტურ იტალიას. მაშინ საბერძნეთმა თქვა `არა~ და ქვეყანა მეორე მსოფლიო ომში ჩაერთო.

სტუდენტობა და საბერძნეთი ამ დღეებში გამახსენდა, მას შემდეგ, რაც ტელეეკრანზე ვნახე, რა ხდება ათენსა და საბერძნეთის სხვა ქალაქებში, სადაც ბერძენი სტუდენტები ინციდენტის დროს პოლიციელების მიერ 15 წლის ბიჭის მკვლელობას აპროტესტებენ.
პოლიცია და მთავრობა ირწმუნება, რომ ეს შემთხვევითობა იყო და დამნაშავეების დასჯაზე საუბრობს, მაგრამ მღელვარება მთელს საბერძნეთში არ წყდება. მერამდენე დღეა ქვებით შეიარაღებული სტუდენტები პოლიციის რაზმების პირისპირ, ქუჩაში დგანან და ტრაგიკული შემთხვევის გამო მთელი მთავრობის გადაყენებას მოითხოვენ.

ბავშვობიდან მოყოლებული, საქართველოში წელიწადში ერთხელ მაინც იმართება მიტინგი ან დემონსტრაცია. მე არც ერთ მათგანს არ დავსწრებივარ, რადგან ვთვლიდი, რომ ჩემს პოზიციას რომელიმე პოლიტიკური ძალა სათავისოდ გამოიყენებდა. არ წავსულვარ არც სანდრო გირგვლიანისა და დუტა რობაქიძის გახმაურებული მკვლელობის საპროტესტო აქციაზე, იმის მიუხედავად, რომ თბილისში ვიყავი და გულით თანავუგრძნობდი მათ ოჯახებს.

ახლა ვშიშობ, რომ ძალიან ვცდებოდი. როგორც ჩანს, არ მეყო ძალა, რომ პროტესტი გამომეხატა, მეთქვა `არა~, არა რომელიმე პარტიის სასარგებლოდ, არამედ ძალადობასა და განუკითხაობაზე.

როგორც ჩანს, `არას~ თქმის ძალა ამ ქვეყნის ძალიან, ძალიან ბევრ მოქალაქეს არა აქვს. ჩვენ არას არ ვამბობთ, როცა არჩევნებს გვიყალბებენ, როცა ჩვენი თანამოქალაქეების უფლებებს სახელმწიფო არღვევს, როცა პოლიციელები ჩვენს თანატოლს კლავენ, როცა ადამიანს დაუდასტურებელ ბრალდებას მიაწერენ და ტყვიებით დაცხრილავენ... მზად ვართ უპირობოდ დავიჯეროთ ათასგვარი ტყუილი და დავხუჭოთ თვალები სიყალბეზე, ოღონდ ჩვენი პატარა კეთილდღეობა არ დაინგრეს.

ჩვენ ისეთ გარემოში ვცხოვრობთ, სადაც ნებისმიერი პროტესტი პოლიტიზირებული და მართულია. სტუდენტებსაც კი, რომლებსაც არას თქმის ყველაზე დიდი ძალა და უფლება აქვთ, საშინელ კონფორმისტებად ზრდიან უნივერსიტეტებში.

რამდენიმე წლის წინ ვიყავი სტუდენტი და კარგად მახსოვს ჩემი თანატოლების დამოკიდებულება. თითქმის არც ერთი სტუდენტი არ გამოხატავდა პროტესტს უსამართლობის მიმართ, თუკი რომელიმეს სტატუსს დაემუქრებოდა რაიმე საფრთხე. სტუდენტისათვის კი `საფრთხე~ თითქმის ყოველთვის არსებობს და ამის შანტაჟისთვის გამოყენებაც არ არის რთული ამბავი. ამიტომაც ურჩევნია სტუდენტს გაჩუმდეს, თვალები დახუჭოს და ყურები დაიხშოს.

გამოდის, ბავშვობიდან გვასწავლიან, როგორ მოვიწყოთ პატარა, თბილი ბუდე, როგორ შევეგუოთ სიყალბესა და ავტორიტარიზმს, რომ ვიშოვოთ კარგი სამსახური, ბიძიებისა და ბაბუების დახმარებით დავწინაურდეთ, სარფიანად დავქორწინდეთ და ჩვენი შვილებიც ასეთივე `ტრადიციებით~ აღვზარდოთ. ასე იყო ჩემი სტუდენტობის დროს. რამე შეიცვალა? მგონია რომ _ არა.

გასული წლის ნოემბერში ბათუმის უნივერსიტეტის სტუდენტები ადამიანის უფლებებისა და სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვას აპროტესტებდნენ. ეს იყო პირველი სტუდენტური პროტესტი აჭარაში. ვნებათაღელვამ მალე ჩაიარა და ყველაფერი ჩვეულ კალაპოტში ჩადგა; მეამბოხე სტუდენტების ერთი ნაწილი `დააშოშმინეს~, მეორე ნაწილს კი პოლიტიკური ამბიციები გაუჩნდა და სავარაუდოდ მალე რომელიმე პოლიტიკური პარტიის ტრიბუნიდან დამოძღვრავენ თანატოლებს. საბერძნეთში ყოფნისას ძალიან გამიკვირდა, როცა მითხრეს, რომ სტუდქალაქის ტერიტორიაზე საბერძნეთის პოლიციას შესვლის უფლება არა აქვს. მოგვიანებით გავიგე, რომ საბერძნეთის კონსტიტუციაში ეს საგანგებოდაც კი არის აღნიშნული. მიზეზი 70-იან წლებში ბერძენი სტუდენტების საპროტესტო აქციები იყო ბერძნული დიქტატურის წინააღმდეგ. მაშინ სპეცდანიშნულების რაზმი ათენის პოლიტექნიკურ უნივერსიტეტში შეიჭრა და სასტიკად გაუსწორდა სტუდენტებს. დღეს ყველაზე მეტად სწორედ ამ უნივერსიტეტის სტუდენტები აქტიურობენ. მათ სიმართლის თქმის უფლება დიდი ხანია მოიპოვეს.

ნოღაიდელი ვარშალომიძეების კორუმპირებულობაზე საუბრობს

ზურაბ ნოღაიდელი, რომელიც ხელისუფლებაში დაბრუნებისთვის იბრძვის, პასუხისმგებლობას არ იღებს იმ საქმეებზე, რომელიც მისი პრემიერობის დროს მოხდა, მაგალითად, სანდრო გირგვლიანის მკვლელობაზე; 7 ნოემბერზე; სამაგიეროდ, აჭარის ხელისუფლებაში მოსასვლელად ლევან ვარშალომიძისთვის, ყოფილი ბიზნეს-პარტნიორისთვის გაწეულ რეკომენდაციას აფასებს როგორც დანაშაულს.
გთავაზობთ ექსკლუზიურ ინტერვიუს ყოფილ პრემიერთან, რომელმაც საკუთარი პარტიის რეგიონული წარმომადგენლობა აჭარაში გასულ კვირას ისე დააფუძნა, რომ ორგანიზაციის ხელმძღვანელი არ აურჩევია.
ლელა დუმბაძე/ბათუმელები

_ ბატონო ზურაბ, პრესაში თქვენ აცხადებთ, რომ აჭარას უავტორიტეტო და კორუმპირებული კლანი მართავს, ახლა რატომ ამბობთ ამას?
_ ეს დიდწილად ჩემი ბრალია, რადგან, თავის დროზე, ჩემს სიტყვაზე ბევრი იყო დამოკიდებული, თუ ვინ იქნებოდა აჭარაში მთავრობის თავმჯდომარე. ამ დანაშაულს აუცილებლად გამოვასწორებ. არ შეიძლება აჭარას ასეთი ზნედაცემული კლანი მართავდეს, მამა-შვილის სახით. კონკრეტულად ვერ გეტყვით, რომელ ბიზნესს აკონტროლებენ ვარშალომიძეები, მაგრამ თითქმის არ არის დარჩენილი ბიზნესი, სადაც მათი კლანი ამა თუ იმ ფორმით არ მონაწილეობს. ძალოვანებმა ზუსტად იციან, ვარშალომიძეები კორუფციაში რომ არიან.
_ თქვენ ამბობთ, რომ ვარშალომიძეს რეკომენდაცია გაუწიეთ. მის ოჯახს მაშინაც ხომ იცნობდით?
_ გურამ ვარშალომიძის წარსულს კარგად ვიცნობდი, მაგრამ არ მეგონა, ასე ერთიანი ძალებით თუ იმოქმედებდნენ. ამის ნიშნები მაშინ არ ჩანდა, რადგან ეს იმდენად კლანზე არ იყო დამოკიდებული, რამდენადაც ცენტრალურ ხელისუფლებაზე. არ მეგონა, ამდენ შეცდომას თუ დაუშვებდა. ვარშალომიძეების კორუმპირებულობაზე შს მინისტრთან, პროკურორებთან და პრეზიდენტთანაც არაერთხელ მითქვამს, მაგრამ შედეგს ვერ მივაღწიე. ალბათ, რაღაც ფორმით, ამ კორუფციასთან ისინიც კავშირში არიან.
_ ზოგადად, თქვენზეც ამბობენ, რომ კორუმპირებული ხართ. თუ არ წარმოადგენთ მტკიცებულებებს, რატომ უნდა დაგიჯეროთ საზოგადოებამ?
_ დოკუმენტები გვაქვს, მაგრამ არ ვარ დარწმუნებული, რომ ამ ხელისუფლების ხელში გამოძიება ბოლომდე მივა. ამ ყველაფერს ახალი ხელისუფლების პირობებში გამოვიძიებთ.
_ თქვენ მილიონერთა სიაში მაშინ მოხვდით, როცა პრემიერ-მინისტრი იყავით. ღარიბი ქვეყნის მთავრობაში გამდიდრება როგორ მოახერხეთ?
_ სამწუხაროდ, მილიონერი არ ვარ. საკონსულტაციო კომპანია `ნ კონსალტინგი~ (ადრე `ნოღაიდელი კონსალტინგი~ ერქვა) მთავრობაში მოსვლამდე დავაფუძნე, რომელიც ჩემი პრემიერობის დროს დაიხურა. ხელისუფლებიდან როცა წამოვედი, საკუთარი ბინაც კი არ მქონდა თბილისში, მაგრამ მუშაობა კერძო სექტორში დავიწყე, კარგ ანაზღაურებას ვიღებდი და გარკვეული ქონება დავაგროვე. მილიონერთა სიაში გამიზნულად შემიყვანეს: `ჯორჯიან თაიმსმა~ შეკვეთილი სტატია დაბეჭდა. ვნანობ, რომ თავის დროზე პასუხი არ გავეცი, რადგან პოლიტიკაში დაბრუნება აზრად არ მომსვლია. რაც შეეხება ჩემს ბიზნესს, `კალა-კაპიტალიდანაც~ წამოვედი. არც `სახალხო ბანკში~ მაქვს წილები, როგორც ამას ამბობენ.
_ მილიონერი თუ არ ხართ, ორ მილიონ დოლარს როგორ დებდით საკაბელო არხის, `მაესტროს~ განვითარებაში?
_ საკუთარ ფულს არ ვდებდი. იმასაც გეტყვით, რომ არავისთან მივსულვარ და არაფერი მითხოვია. თუმცა ის, რომ საქართველოს უნდა ჰქონდეს დამოუკიდებელი ტელევიზია, მნიშვნელოვანი საკითხია და ეს ყველა ჩვენგანის ინტერესში შედის, დღეს კი ყველა არხს მთავრობა აკონტროლებს.
_ ფული რომ ჩაგედოთ ამ ტელევიზიის განვითარებაში, თქვენზე კომპრომატების გამოქვეყნების უფლებას მისცემდით?
_ როგორ ფიქრობთ, ჩემ შესახებ კომპრომატები რომ არსებობდეს, აქამდე არ გამოაქვეყნებდნენ?
_ გარდა ვარშალომიძის რეკომენდაციისა, სხვა პასუხისმგებლობას თუ გრძნობთ, იმავე გვირგვლიანისა და რობაქიძის საქმეზე?
_ ნამდვილად არ ვიღებ მაგ საკითხებზე პასუხისმგებლობას. ისევე როგორც არ ვიღებ პასუხისმგებლობას 2 ან 7 ნოემბერზე. იმიტომ მოვდივარ პოლიტიკაში, რომ სხვის ქმედებებზე არ ვაგო პასუხი.
_ რატომ გაგათავისუფლათ მიხეილ სააკაშვილმა?
_ ხელისუფლებიდან წამოსვლა 7 ნოემბრის შემდეგ გადავწყვიტე. ვფიქრობ, ორივეს მხრიდან სწორი გადაწყვეტილება იყო. პოლიტიკაში დაბრუნების გადაწყვეტილება კი 8 აგვისტოს შემდეგ მივიღე.
_ ზურაბ ჟვანიას გარდაცვალებაზე რაიმე ახალს ხომ არ იტყვით?
_ მაგაზეც ვისაუბრებ, როცა დრო მოვა. ჯერ არ მინდა ამაზე საუბარი.
_ თქვენი პრემიერობის დროს აჭარაში შემოვიდა კომპანია "სილქ როუდ ჯგუფი", რომელსაც ის სასტუმროები მიყიდეთ, სადაც დევნილები ცხოვრობდნენ. არსებობს ინფორმაცია, რომ ამ კომპანიის უკან ნიკა რურუა და მისი მეგობრები დგანან. თქვენ რა ინფორმაცია გაქვთ?
_ არ ვიცი... ყველაფერს მაშინ დავაკონკრეტებ, როცა ამის დრო მოვა. ამაზე პასუხი პრეზიდენტმა და მისმა გარემოცვამ უნდა გასცეს.
_ როგორ ფიქრობთ, საქართველოსთვის რუსული კაპიტალი სახიფათოა?
_ ხომ ვხედავთ, რომ პრობლემებს ვერ გვიქმნის. თუმცა, რუსეთმა თუ მოინდომა, ამას კაპიტალის გარეშეც გააკეთებს. საქართველო, ენერგომატარებლების თვალსაზრისით, რუსეთზე არ არის დამოკიდებული და ეს სწორია. ქვეყანას სულ სხვა პრობლემა აქვს, ეკონომიკურ კრიზისშია და ამ ხელისუფლების პირობებში კრიზისი კიდევ უფრო გაიზრდება. 2009 წლისთვის, მოსახლეობა შემოსავლების დიდ ნაწილს დაკარგავს.
_ ბოლო საკადრო ცვლილებები ხომ არ უკავშირდება პოლიტიკური კურსის ცვლას?
_ პოლიტიკური კურსი დიდი ხნის წინ შეიცვალა, _ რუსულ კურსს არ ვგულისხმობ, როცა ეკონომიკასა და პოლიტიკაშიც გაურკვეველ გზას დავადეგით. ამის მიზეზია შეცდომები, რომელიც პირამიდასავით იზრდება. ამ ცვლილებებში ვერ ვხედავ ლოგიკას, ეს არაადეკვატური ქმედებებია. როცა საგარეო საქმეთა მინისტრს, რა დამოკიდებულებაც არ უნდა გქონდეს მისდამი, შუა გზაში ათავისუფლებ, არა მარტო მას აყენებ შეურაცხყოფას, არამედ პარტნიორ ქვეყნებსაც. ასეთი რამ დიპლომატიაში არ ხდება.
_ თქვენ ხისტ პოლიტიკოსს გიწოდებენ. ეს თვისება მხარდამჭერების მოპოვებაში ხელს თუ გიშლით?
_ სიხისტეს მე მაინც და მაინც უარყოფით თვისებად არ განვიხილავ. პირიქით, ქათინაურია იმ თვალსაზრისით, რომ სიხისტეში პრინციპულობა იგულისხმება და საკუთარ პოზიციაზე დგომა, მით უფრო თუ ეს ქვეყანას ეხება.
_ ვისთან აპირებთ პოლიტიკურ თანამშრომლობას?
_ ამაზე ვერ ვისაუბრებ. არჩევნები არ არის და განცხადების გაკეთება ნაადრევია.
_ ხელისუფლებაში თუ მოხვალთ, ისევ პრემიერ-მინისტრი იქნებით?
_ ჩვენი პარტიის კარი ყველა ლიდერისთვის ღიაა. ახლა თანამდებობების განაწილებაზე საუბარი იმას ჰგავს, მოუკლავი დათვის ტყავს რომ ვინაწილებდეთ. მთავარია, შევქმნა ისეთი პოლიტიკური სტრუქტურა, რომელიც არამარტო ხელისუფლებას აიღებს ხელში, არამედ ქვეყანას კრიზისიდანაც გამოიყვანს.
_ რითია საზოგადოება დაზღვეული, რომ ამ ხელისუფლებას ახალი კლანები არ ჩაენაცვლება და ყველა საეჭვო საქმე გამოძიებული იქნება?
_ ვისაც შევპირდი, მათ იციან ჩემი სიტყვის ფასი.
_ რა ინფორმაცია გაქვთ ზურაბ ბერიძის დაკავებასთან დაკავშირებით, კონკრეტულად რას ედავებიან ხომ არ იცით?
_ ზურაბ ბერიძეს, ჯონი ბაბილოძეს და პაატა კაიკაციშვილს ჩემ გამო ედავებიან. დანაშაული ვერც ერთ მათგანს ვერ აღმოუჩინეს. ესენი წესიერი ადამიანები არიან და აუცილებლად იპოვიან სამართალს. თუ არა, მაშინ ამ მოვლენებს მთავრობა გადაყვება.
_ პაატა კაიკაციშვილი ნარკომომხმარებელი არ იყო?
_ ნარკოტიკების მომხმარებელს ან გამსაღებელს დავიცავდი? ამ საქმეს ბოლომდე მივიყვან. ვპირდები შემსრულებლებს, რომ აუცილებლად დაისჯებიან, თანაც სასტიკად.

დეპუტატის სარჩელი არ დააკმაყოფილეს

{ლელა დუმბაძ/ბათუმელები}

აჭარის უმაღლესი საბჭოს ყოფილი დეპუტატის, ხათუნა სამნიძის სარჩელი თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა.
სამნიძე რამდენიმე თვის წინ, გერმანიაში ოფიციალური ვიზიტით მიემგზავრებოდა. მას აეროპორტში პასპორტი ჩამოართვეს და გაადგილება შეუზღუდეს. ყოფილმა დეპუტატმა ვიზიტის ჩაშლის გამო, მორალური და მატერიალური ზიანის ანაზღაურების მოტივით, სასამართლოს მიმართა.

`სასამართლო გადაწყვეტილება ჯერ წერილობით არ მომსვლია, თუმცა სამივე უწყებამ, შს სამინისტრომ, სასაზღვრო დეპარტამენტმა და სამოქალაქო რეესტრმა ბრალი აიცილეს. არგუმენტად ახალ ბაზებზე გადასვლა მოიყვანეს, სხვა მტკიცებულება არ წარმოუდგენიათ. თუმცა, სამივე უწყებიდან მაქვს წერილობითი პასუხი, რომ პასპორტი მათი მითითებით ჩამომართვეს~, _ აცხადებს სამნიძე. ხათუნა სამნიძის თქმით, პირველ სხდომაზე სასამართლომ აღიარა, რომ ნამდვილად დაირღვა დეპუტატის უფლებები. თუმცა, საბოლოოდ, მოსამართლემ სარჩელი მოტივის უსაფუძვლობის გამო არ დააკმაყოფილა.

აჭარის "ახალი" მთავრობა

{ბათუმელები}

აჭარის უმაღლესმა საბჭომ ახალი მთავრობა დაამტკიცა. მთავრობის თავმჯდომარემ ლევან ვარშალომიძემ, უმაღლეს საბჭოს მოქმედი მინისტრების კანდიდატურები წარუდგინა. გამონაკლისი ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრი, ვაჟა ბოლქვაძე იყო, რომელიც თანამდებობიდან უმაღლესი საბჭოს არჩევნებში მონაწილეობის მოტივით გაათავისუფლეს.
ვაჟა ბოლქვაძე ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტში `ნაციონალების~ მაჟორიტარი კანდიდატი იყო. ამ ოლქის შედეგების გაუქმების შემდეგ, `ნაციონალებს~, განმეორებით არჩევნებში კანდიდატი აღარ წარუდგენიათ.

ვაჟა ბოლქვაძე ისევ მინისტრის სავარძელს დაუბრუნდა. თანამდებობა ყველა მოქმედმა მინისტრმა შეინარჩუნა. განათლების, კულტურისა და სპორტს მინისტრი ისევ მათე ტაკიძე იქნება, სოფლის მეურნეობს მინისტრი _ ემზარ ძირკვაძე, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრი _ ლევან ანთაძე. მათ წინააღმდეგ ხმა ოპოზიციამ მისცა.

საკრებულოს საჩუქარი მთავრობას

(ბათუმელები}
გუშინ, ბათუმის საკრებულოს რიგგარეშე სხდომაზე, პირველ საკითხად ქალაქის გენგეგმა განიხილეს. მერიის იურისტმა, გელა მახარაძემ განაცხადა, რომ გენგეგმა დასამუშავებლად თბილისშია გადაგზავნილი და პროექტის დამტკიცების შემდეგ, მერია კონკრეტულად განიხილავს, თუ რომელ ზონაში როგორ უნდა წარიმართოს ქალაქის განაშენიანება.

დიდი ხმაური მოჰყვა ბულვარის გაგრძელების საკითხს. საკრებულოს იურიდიული კომისიის თავმჯდომარის, ბაჩუკი ჩხეიძის განცხადებით, საკრებულო აპირებს, აჭარის მთავრობას უსასყიდლოდ გადასცეს საბინაო ფონდი იმ ოჯახებისთვის, რომლებიც გონიოს ზღვისპირა ზოლში ცხოვრობენ და ბულვარის პროექტის გამო საცხოვრებელი ადგილების დატოვება მოუწევთ (საუბარია რვა ბინაზე, რომელიც მერიას ახლადაშენებულ საცხოვრებელ კორპუსებში ეკუთვნის).

საკრებულოს ოპოზიციის წევრებმა იმ ოჯახების სახელობითი სია მოითხოვეს, ვის შესახლებასაც აჭარის მთავრობა ამ ფართში აპირებს. საკრებულოს თავმჯდომარემ სია არ წარმოადგინა, რადგან გიორგი კირთაძის განცხადებით, ეს მის კომპეტენციაში არ შედის: `ჩვენ ბინებს მთავრობას ვაძლევთ და სიაც მას ექნება. თუ გაინტერესებთ, გამოითხოვეთ~.
`რესპუბლიკელი~, ირაკლი ჩავლეიშვილი საკითხის მომავალი სხდომისთვის გადადებას ითხოვდა, რადგან მისი თქმით, საკრებულოს არ გააჩნდა საკმარისი არგუმენტები: `იქნებ, იძულებით ასახლებენ ამ ოჯახებს, მათი აზრი უნდა მოვისმინოთ. როგორც ვიცი, ამ ზოლში გემთმშენებელი ქარხანაცაა, სადაც 800-მდე ადამიანი მუშაობს. ამ ქარხნის დანგრევასაც აპირებთ?~.

თემურ ყურაშვილის თქმით კი, ხელვაჩაურის სანაპირო ზოლს ზღვა რეცხავს და სანამ ბულვარის განაშენიანების ახალი პროექტი დაიწყება, მანამ მთავრობამ სანაპირო ზოლის ნაპირგამაგრებაზე უნდა იზრუნოს. `ამ ფინანსური კრიზისის დროსაც წყალში ვყრით თანხებს. ზღვამ ეს ზოლი შეიძლება საერთოდ გადარეცხოს~, _ განაცხადა მან.

`რესპუბლიკელების~ თქმით, ეს ტერიტორია ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტს ეკუთვნის, ამიტომ ბათუმის მთავრობა არ არის ვალდებული, სხვა რაიონის მოსახლეობა ბათუმის საბინაო ფონდიდან დააკმაყოფილოს: `იყიდოს აჭარის მთავრობამ ეს ბინები და იმ თანხით ჩვენ იმ ბათუმელ ოჯახებს დავაკმაყოფილებთ, რომლებიც წლებია ბინებს ელიან~.
ოპოზიციის წინააღმდეგობის მიუხედავად, უმრავლესობამ საკითხს კენჭი მაინც უყარა.
ამავე სხდომაზე ბიუჯეტის შესრულებაზე შიდა აუდიტის განხორციელებასთან დაკავშირებული საკითხიც გადაწყდა. როგორც ბაჩუკი ჩხეიძემ განაცხადა, ბიუჯეტის შესრულებაზე აუდიტს კერძო სტრუქტურა ჩაატარებს.


მუსლიმანური სასწავლებლის ყოფილი დირექტორი შეზღუდვებზე

სოფელ ანგისაში მდებარე, ეგრეთ წოდებული, მუსლიმანური სასწავლებელი, როგორც მისი ყოფილი ხელმძღვანელი ამბობს, საგადასახადომ ნახევარ მილიონზე მეტი ლარით დააჯარიმა. ამ ფაქტის შესახებ `ბათუმელებმა~ გასულ კვირას, ბაირამის დღესასწაულთან დაკავშირებით სტატიის მომზადების პროცესში გაიგო.


ნინო მგელაძე/ბათუმელები
ფოტო: "ბათუმელები" – ყურბან ბაირამი, რომელიც მუსლიმანურმა სამყარომ 8 დეკემბერს აღნიშნა, აჭარაში მცხოვრებ მუსლიმანებს ლევან ვარშალომიძემ ბათუმის მეჩეთში მიულოცა

ბათუმში ოთხი მუსლიმანური სასწავლებელია, ერთი გოგონების, სამი _ ვაჟების. თითოეულ სასწავლებელში 30-მდე სტუდენტი ცხოვრობს. უახლოეს დღეებში, მეჩეთის მახლობლად, ამ რელიგიის მიმდევრებისთვის კიდევ ერთი სასწავლებელი გაიხსნება. `მუსლიმანური სასწავლებლები, ძირითადად, შემოწირულობის ხარჯზე ფუნქციონირებს~, _ ამბობს აჭარის მთავარი მუფთი, ბექირ ბოლქვაძე.

ერთ-ერთი ასეთი სასწავლებელი ხელვაჩაურის რაიონში, სოფელ ანგისაში მდებარეობს. ანგისის სასწავლებელი 2005 წელს ახმედ გაბაიძის ხელმძღვანელობით გაიხსნა. აქ, ძირითადად, მაღალმთიანი რაიონებიდან ჩამოსული მუსლიმანური რელიგიის მიმდევარი სტუდენტები ცხოვრობენ, რომლებიც სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებელში სწავლობენ. სასწავლებელს კერძო საცხოვრებელი სახლი აქვს ნაქირავები.

ამ სასწავლებლის ყოფილი დირექტორის, ახმედ გაბაიძის თქმით (ის თანამდებობიდან ორი თვეა რაც გადადგა), სასწავლებელი გახსნიდან შვიდი თვის შემდეგ საგადასახადომ ნახევარი მილიონი ლარით დააჯარიმა: `ეს ჩვენთვის მოულოდნელი იყო, ყოველგვარი გაფრთხილების გარეშე დაგვაჯარიმეს, თანაც ნახევარი მილიონით. საქმე სასამართლოშია. სასწავლებელს ნამდვილად არ აქვს ამ თანხის გადახდის შესაძლებლობა. რით დავიმსახურეთ ამდენი ჯარიმა, დღემდე ვერ გამიგია. ეს კომერციული ორგანიზაცია არ არის და არც მოგებაზე ვმუშაობდით. ვფიქრობ, ეს მუსლიმანური რელიგიის მიმდევრების ერთგვარი შეზღუდვის მცდელობაა".

თუმცა, სასწავლებელს, ოფიციალურად, ცრუმაგიერობას ედავებიან (ანუ თუ სასამართლო დაადგენს, რომ შეუძლებელია გადასახადის გადამხდელის განსხვავება სხვა პირისაგან იმის გამო, რომ ეს უკანასკნელი გამოყენებულია გადასახადებისაგან თავის ასარიდებლად, აღნიშნული პირები წარმოადგენენ ერთიმეორის ცრუმაგიერს).

გარდა ამისა, ანგისის მუსლიმანური სასწავლებელი ოფიციალურად დარეგისტრირებული დღემდე არ არის. ახმედ გაბაიძის თქმით, მათ ამისთვის როგორც საგადასახადოს, ისე იუსტიციის დეპარტამენტსა და საჯარო რეესტრს მიმართეს, მაგრამ დარეგისტრირება ვერ მოახერხეს: `საგადასახადოში დაგვპირდნენ, რომ შემოწმების შემდეგ დაგვარეგისტრირებდნენ, მაგრამ არ მოვიდნენ. საჯარო რეესტრმა კი უარი ასეთი მოტივით გვითხრა: ოფიციალურად დარეგისტრირებამდე მინიმუმ ერთი წელი უნდა ფუნქციონირებდეთო. ამ ყველაფრის მიუხედავად, საშემოსავლო გადასახადს მაინც ვიხდიდით, ხელვაჩაურში".

ახმედ გაბაიძე მუსლიმანური სასწავლებლის დირექტორად უკვე ორი თვეა აღარ მუშაობს. როგორც ის ამბობს, მისი წამოსვლის შემდეგ ეს სასწავლებელი კიდევ 40 000 ლარით დააჯარიმეს.

ამჟამად სასწავლებლის დირექტორი ნუგზარ ბოლქვაძეა. ის ამ ფაქტთან დაკავშირებით კომენტარს არ აკეთებს. მან არც სასწავლებელში მისვლისა და სტუდენტებთან გასაუბრების უფლება მოგვცა: `ამ თემაზე საუბარი არ მინდა, კომენტარს ვერ გავაკეთებ~.
აჭარის მუფთი, ბექირ ბოლქვაძე კი თვლის, რომ მათი უფლებები არ იზღუდება. `ამ სასწავლებლის დაჯარიმების შესახებ მსმენია, მაგრამ ზუსტი მიზეზი არ ვიცი, ეს კერძო ორგანიზაციაა. ბათუმის მეჩეთთანაც არის ამ ტიპის სასწავლებელი და არავის დავუჯარიმებივართ. ჩვენი სასწავლებელი რეგისტრირებულია და ყველა გადასახადს ვიხდით~.

ახმედ გაბაიძეს მიაჩნია, რომ მის მიერ გახსნილი სასწავლებელი საქველმოქმედო დაწესებულება უფროა, ვიდრე სასწავლებელი: "ჩვენი მიზანი ახალგაზრდების დახმარება იყო. ამ სასწავლებელში ცხოვრობენ და სწავლობენ ის სტუდენტები, რომლებიც მაღალმთიანი რაიონებიდან პროფესიის მისაღებად ბათუმში ჩამოდიან და თავის რჩენისა თუ ბინის ქირით აღების შესაძლებლობა არ აქვთ. ეს სასწავლებელი კი არა, უფრო ხელმოკლე სტუდენტთა თავშესაფარია. "მოსწავლეთა სადგომი", ასე ჰქვია ამ ტიპის სასწავლებლებს თურქეთში".

მუსლიმანურ სასწავლებელში ცხოვრება უფასოა, უფასოა კვებაც. `შემოწირულობის სახით ფულზე მეტი საკვები პროდუქტი შემოდის, ძირითადად, ხორცი. მუსლიმანურ რელიგიაში წესია, რომ ეკონომიკურად შეძლებულმა ადამიანმა შესაწირი უნდა გასცეს ასეთი თავშესაფრებისთვის. ეს მადლია~, _ ამბობს გაბაიძე.

ამ ტიპის სასწავლებლების ზედამხედველები, ძირითადად, თურქები არიან, ბათუმში კი ხელმძღვანელებად ქართველი მუსლიმანები მუშაობენ. აქ მოსახვედრად რამდენიმე პირობა არსებობს: `შემომსვლელი უნდა იყოს მორწმუნე და ისლამის კანონებით უნდა ცხოვრობდეს. ისლამის კანონებით ცხოვრება ითვალისწინებს კაცთმოყვარეობას, კეთილშობილებას. სწავლების მხრივ აქ მხოლოდ ყოფა-ქცევისა და აღზრდის ლექციები იკითხება, სალექციო დრო დღის განმავლობაში მხოლოდ ერთი საათია".
და ბოლოს, ქართულ მედიაში არაერთხელ დაიწერა, რომ საქართველოში არსებულ მუსლიმანურ სასწავლებლებს ფინანსურად ტერორისტები ეხმარებიან ანუ ამ სასწავლებლებში ტერორისტებს ზრდიან.

ამის შესახებ იცის ახმედ გაბაიძემაც და ეს ძალიან აწუხებს: "მუსლიმანურ სარწმუნოებაში თვითმკვლელობა ყველაზე დიდი ცოდვაა, ეს საქციელი ყურანით დაგმობილია. ამიტომ, როდესაც ამბობენ, რომ ტერორისტები მუსლიმანები არიან, ეს აბსურდია. შეუძლებელია, მორწმუნე ადამიანი ტერორისტი იყოს".

ომბუდსმენი როინ შავაძის მეუღლისადმი მუქარის ფაქტების შესწავლას ითხოვს

{ბათუმელები}
სოზარ სუბარმა საქართველოს მთავარ პროკურორს, მამუკა გვარამიას როინ შავაძის მეუღლისადმი მუქარის ფაქტების შესწავლის რეკომენდაციით მიმართა. სახალხო დამცველის რწმუნებულმა მოკლული ჯარისკაცის მეუღლეს, ციცინო შავაძესა და მის ძმას _ ამირან კონცელიძეს ახსნა-განმარტებები ჩამოართვა.

ციცინო შავაძის განმარტებით, მეუღლის გარდაცვალებიდან რამდენიმე დღეში მას ტელეფონზე დაურეკეს და დაემუქრნენ. კერძოდ, მას სთხოვდნენ, რომ ოჯახი აღარ დაინტერესებულიყო როინ შავაძის გარდაცვალების ფაქტით. იგი აცხადებს, რომ მას ეზოში დახვდა უცხო ქალი, რომელმაც გაჩუმების სანაცვლოდ მატერიალური და სხვა სახის დახმარება შესთავაზა. ციცინო შავაძე ამბობს, რომ მას იმ ქალის ამოცნობა შეუძლია.

იმავე წყაროს ინფორმაციით, ზეწოლა ხორციელდება ციცინო შავაძის ძმაზე, ამირან კონცელიძეზე. მისი განმარტებით, 1 ნოემბერს სამსახურში მიაკითხა უცნობმა პიროვნებამ, რომელმაც მისი დის გაჩუმების სანაცვლოდ 30 ათასი დოლარი შესთავაზა და თუ ამას არ დათანხმდებოდა, ავტოკატასტროფით დაემუქრა. ორი დღის შემდეგ მასთან ისევ მივიდნენ უცხო პირები და ამჯერად 50 ათასი შესთავაზეს. ამირან კონცელიძე იძულებული გახდა სამსახურისთვის თავი დაენებებინა.

სახალხო დამცველმა მასალები საქართველოს მთავარ პროკურორს, მამუკა გვარამიას გადაუგზავნა და რეკომენდაციით მიმართა, დაიწყოს წინასწარი გამოძიება ციცინო შავაძისა და ამირან კონცელიძის მიმართ განხორციელებული მუქარის ფაქტზე.


არასრულწლოვანი პატიმარი:არ მინდა შეწყალება

{ნათია როყვა/ბათუმელები}
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე თემურ კაკაბაძემ, 15 წლის ემირ ხოფერიას შვიდი წლით, ხუთი თვითა და 28 დღით პატიმრობა მიუსაჯა. არასრულწლოვანს მოსამართლემ განუმარტა, რომ მას შეეძლო გადაწყვეტილება ქუთაისის სასამართლოში გაესაჩივრებინა და ასევე, პრეზიდენტის სახელზე შეწყალების დაწერა ურჩია.

"არ მინდა შეწყალება", – განაცხადა სასამართლო დარბაზში არასრულწლოვანმა.
ხოფერიას ადვოკატი, სიმონ ასათიანი, განაჩენის გამოცხადების დროს დარბაზში არ იმყოფებოდა. მოსამართლემ მსჯავრდებულს ისიც ურჩია, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილება ციხის ადმინისტრაციის დახმარებით ადვოკატისთვის ეცნობებინა.
განსასჯელი აქამდეც იყო გასამართლებული ქურდობისთვის, მაშინ საპროცესო შეთანხმებით გაათავისუფლეს, მეორედ კი იგი ქურდობის მცდელობისთვის დააკავეს.

თამთა კვარაცხელია: მოსწავლეს შეუძლია 3-ჯერ სცემოს მასწავლებელს

{თამთა კვარაცხელია - მე-16 საჯარო სკოლის დირექტორი}
სპეციალურად "ბათუმელებისთვის"

მასწავლებლის უფლებები, რა თქმა უნდა, ირღვევა. ჩვეულებრივ, თუ სახელმწიფოში ადამიანის უფლებები ირღვევა, მასწავლებელი გამონაკლისი არ არის. პირველ რიგში, დაბალი ხელფასები და გაზრდილი მოთხოვნები სახელმწიფოსა და მშობელთა მხრიდან, უკვე არღვევს მის უფლებებს.

სხვა საკითხია, როცა მასწავლებელს, ცუდ საყოფაცხოვრებო პირობებში მცხოვრებს, აგრესია მოსწავლეზე გადააქვს და მასზე იყრის ჯავრს. ვეთანხმები რეფორმას, რომლის ამოსავალი პრინციპია, რომ სკოლა ეკუთვნის მოსწავლეს. მაგრამ, სამწუხაროდ, განათლების მიმდინარე რეფორმა საზოგადოებამ ცუდად გაიგო. განსაკუთრებით ეს ეხება მშობელთა გაზრდილ პრეტენზიებს.

მასწავლებელს, ერთი მხრივ, ვთხოვთ, ინდივიდუალურად იმუშაოს მოსწავლესთან, გაითვალისწინოს ფსიქოლოგიის უახლესი მიმართულებები მაშინ, როცა ეს მას არ უსწავლია და, ფაქტობრივად, უნდა გადაემზადოს; მეორე მხრივ, უნდა დაეუფლოს სწავლების უახლეს მეთოდებს, დახვეწოს თავისი პროფესიული ცოდნა, მუდმივ განახლებას ესწრაფოდეს, ე.ი. მან უნდა იმუშაოს მთელი დღე და ეს ყველაფერი სულ რაღაც 200 ლარად...

მასწავლებელმა მუდმივად უნდა უსმინოს მშობელს, რომელსაც არ სცალია შვილის გასაზრდელად და აღსაზრდელად, რომელსაც ჰგონია, რომ შვილს თუ სკოლაში გაუშვებს და მასწავლებელს მიაბარებს, ყველა პრობლემა გადაჭრილია... თვითონ კი, მუდმივად მოუცლელობას იმიზეზებს და საუკეთესო შემთხვევაში ტრიმესტრის ბოლოს თუ გამოჩნდება ნიშნების გასაგებად...

კრიტიკულად უნდა მივუდგეთ მოსწავლეთა ქცევის კოდექსის იმ ნაწილსაც, რომელშიც მოსწავლისათვის განკუთვნილი დისციპლინური სახდელებია ჩამოთვლილი. ამის მიხედვით, მასწავლებელს თუ მოსწავლემ პირველად მიაყენა ფიზიკური შეურაცხყოფა, მას გამოეცხადება საყვედური (წერილობითი სახით) და დაეკისრება სკოლის სასარგებლოდ სამუშაოს შესრულება.

განმეორების შემთხვევაში შეასრულებს სამუშაოს და დათხოვნილ იქნება ოთხი დღემდე ვადით სკოლიდან; მესამე შემთხვევაში ისევ მოქმედებს ანალოგიური დისციპლინური სახდელი; მხოლოდ მეოთხე შემთხვევაში განათავსებენ ალტერნატიულ სკოლაში...
ე.ი. თუ ალტერნატიული სკოლები ამოქმედდება და მასთან ერთად ეს კოდექსიც, გამოდის, მოსწავლეს შეუძლია 3-ჯერ სცემოს მასწავლებელს და მხოლოდ მე-4 შემთხვევაში წაიყვანენ მას სკოლიდან... მგონი, კომენტარი ზედმეტია...

აქედან გამომდინარე, ძალიან საინტერესოა გაცნობა პედაგოგთა ქცევის კოდექსისა, რომელსაც ამ დღეებში შემოგვთავაზებენ.
ერთი რამ მინდა ვთქვა, ცალკე მასწავლებლის უფლებების დარღვევის ფაქტების განხილვა არაეთიკურად მიმაჩნია, რადგან საზოგადოდ, ყველა ადამიანის უფლება უნდა იქნას დაცული.

პედაგოგებს შეიძლება რეპეტიტორობა აუკრძალონ


ადამიანის უფლებების საყოველთაო დეკლარაციის 23-ე მუხლის თანახმად, "ყოველ ადამიანს აქვს სამუშაოს თავისუფალი არჩევის, შრომის სამართლიანი და ხელსაყრელი პირობებისა და უმუშევრობისაგან დაცვის უფლება; ასევე უფლება თანაბარი შრომის თანაბრად ანაზღაურებისა ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე; უფლება, იღებდეს სამართლიანსა და დამაკმაყოფილებელ გასამრჯელოს, რომელიც უზრუნველყოფს ღირსეულ ადამიანურ არსებობას თვითონ მისთვის და მისი ოჯახისთვის..."

ნათია როყვა/ბათუმელები

საქართველოში მასწავლებლობა ერთ-ერთი დაბალანაზღაურებადი პროფესიაა. პედაგოგების საშუალო ხელფასი 200 ლარს აღწევს, ესეც იმ შემთხვევაში, თუ მასწავლებელს განაკვეთი ანუ 18 სამუშაო საათი აქვს. ახალგაზრდა თაობა უნივერსიტეტებში აღარ ირჩევს პედაგოგობას. სკოლაში მუშაობა დღეს არაპრესტიჟულია.

ქართული ტიპის ზოგიერთ განვითარებად ქვეყანაში, ყველაზე მაღალი ანაზღაურება პედაგოგებს აქვთ. ქართველი მასწავლებლები კი, დაუსაქმებლების შემდეგ, ყველაზე ღარიბ ფენად ითვლებიან. პედაგოგების ნაწილმა თვითონ გამონახა დამატებითი შემოსავლის წყარო, რეალურ საარსებო მინიმუმთან მიახლოების გზა _ რეპეტიტორობა (ქვეყანაში საარსებო მინიმუმი ოფიციალურად 115 ლარია, მაგრამ ეს ციფრი რეალობას ვერც კი უახლოვდება).

თუმცა, გასულ კვირას განათლებისა და მეცნიერების ყოფილმა მინისტრმა, გია ნოდიამ განაცხადა, რომ პედაგოგებს საკუთარი მოსწავლეების რეპეტიტორობა უნდა აეკრძალოთ; სამინისტრო დაამტკიცებს პედაგოგების ქცევის კოდექსს, სადაც რეპეტიტორობის აკრძალვის გარდა, სავარაუდოდ, სხვა მოთხოვნებიც იქნება გაწერილი (თუმცა, არც ისაა გამორიცხული, ექსმინისტრის შემუშავებული გეგმა ახალმა მინისტრმა, ნიკა გვარამიამ მთლიანად შეცვალოს).

მეორე საჯარო სკოლის პედაგოგი, ანა ლორია ამბობს, რომ მასწავლებლის დამატებით მუშაობას _ რეპეტიტორობას, "თავის რჩენის აუცილებლობა მოითხოვს. დღევანდელი ცხოვრების პირობები, გაზრდილი ფასები, განაპირობებს დამატებითი სამუშაოების ძიებას. თუ პედაგოგს ხელფასი მოემატება, ოღონდ არა 50 ლარით (ეს ცინიზმია), მაშინ გაუქმდება რეპეტიტორობის ინსტიტუტი".

ანა ლორიას უჭირს იმის დაჯერება, რომ "ახლო მომავალში პედაგოგი აღარ იქნება ისეთ დამამცირებელ სიტუაციაში, რომ თავი რეპეტიტორობით ირჩინოს".

მე-16 საჯარო სკოლის დირექტორი, თამთა კვარაცხელია საქართველოსა და დასავლეთში "რეპეტიტორობისადმი დამოკიდებულებას~ ადარებს ერთმანეთს: უცხოეთში მოსწავლეს რეპეტიტორი როცა სჭირდება, ეს იმას ნიშნავს, რომ სკოლას მაღალი მოთხოვნები აქვს, რასაც ბავშვი ვერ ძლევს და ეს სკოლის პლუსია. ჩვენთან, რეპეტიტორი მოსწავლეს იმიტომ კი არ სჭირდება, რომ სკოლის მოთხოვნების დაკმაყოფილება უჭირს, არამედ მისაღები გამოცდების მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებს".

კვარაცხელიას განმარტებით, მე-11, მე-12 კლასების პროგრამები ეროვნული გამოცდების პროგრამასთან შეუსაბამოა.

სკოლის დირექტორი კიდევ ერთ პრობლემად მასწავლებლების გადაუმზადებლობას ასახელებს: `არ არსებობს მასწავლებლის გადამზადების ჩამოყალიბებული პროგრამა. მოთხოვნებმა კი რეალობას გაუსწრო". ამიტომ დირექტორი რეპეტიტორობის აკრძალვას შეუძლებლად მიიჩნევს.

ფილოლოგი ია კუპრაძე თვლის, რომ მასწავლებელი გაკვეთილზე ისე უნდა იხარჯებოდეს, მოსწავლეს მასთან მომზადება არ უნდა დასჭირდეს. მართალია, მას ბევრი აბიტურიენტი ჰყავს, მაგრამ მათ შორის თავისი მოსწავლე არც ერთი არ არის. რეპეტიტორობის მიზეზად ია კუპრაძეც განსხვავებულ პროგრამებს ასახელებს. მისი თქმით, სკოლაში იმას არ ასწავლიან, რასაც ეროვნულ გამოცდებზე ითხოვენ: "წლევანდელი ეროვნული გამოცდების პროგრამა მთლიანად თუ არა, ნაწილობრივ მაინც განსხვავდება იმისგან, რასაც სკოლაში ვასწავლით".

მომავალი წლიდან პედაგოგებს ხელფასი 50 ლარით მოემატებათ, ოღონდ მათ, ვისაც 18 სამუშაო საათი აქვს. თუმცა, მეორეს მხრივ, რეფორმის შედეგად, სკოლებში საათების რაოდენობა შემცირდა, მაგალითად, საბუნებისმეტყველო საგნებში.

მიუხედავად ხელფასის მატებისა, ზოგიერთი მასწავლებელი ფიქრობს, რომ თუ რეპეტიტორობას აუკრძალავენ, სკოლაში მუშაობაზე უარს იტყვის ანუ მოსწავლეებს სახლში მოამზადებს. ბიოლოგიის მასწავლებელი ინეზა წულაძე: `ბიოლოგია მხოლოდ პირველ ტრიმესტრში ისწავლება, მეორესა და მესამე ტრიმესტრში კი მას ქიმია, შემდეგ ფიზიკა ენაცვლება~.

რეპეტიტორობის ერთადერთ მიზეზად ქალბატონი ინეზა დაბალ ანაზღაურებას ასახელებს.
პირველი საჯარო სკოლის ინგლისური ენის პედაგოგი, ოლიკო ლომინიძე: `მოსწავლეებს კერძოდ იმიტომ ვამზადებ, რომ ხელფასი არ მაკმაყოფილებს. თუ უკეთესი სამსახური ვნახე, სამუშაოს შევიცვლი".

მე-16 საჯარო სკოლის პედაგოგი ხათუნა ჯანელიძე რეპეტიტორობის აკრძალვის შემთხვევაში გამოსავალს კოლეგებთან მოსწავლეთა გაცვლაში ხედავს. როგორც ამბობს, საკუთარ მოსწავლეს არ ამზადებს, `რადგან ეს ურთიერთობებზე აისახება".
ინგლისურის პედაგოგ ნატო მაჭუტაძეს თუ მოსწავლეების მომზადება აეკრძალება, სკოლაში საათებს ნაწილობრივ მაინც დატოვებს, რადგან აბიტურიენტების მომზდებით უფრო მეტი შემოსავალი აქვს.

განათლების ექსპერტის, პაატა პაპავას აზრით, "დღეს ბევრი მასწავლებელი სხვა სამსახურში ანაზღაურების გამო გადადის, განსაკუთრებით ახალგაზრდები".
ექსპერტის განმარტებით, პედაგოგთა ანაზღაურება, არ შეესაბამება მოთხოვნებს. `თუ მასწავლებლის პროფესიულ სტანდარტებს თვალს გადავავლებთ (საგნობრივ სტანდარტებს, ეთიკის კოდექსს და სხვა მოთხოვნებს), დავრწმუნდებით, რომ მასწავლებლების მიმართ საკმაოდ მაღალი მოთხოვნებია. დიდი ძალისხმევაა საჭირო, რომ მასწავლებელმა ეს სტანდარტები დააკმაყოფილოს, თანაც მოტივაცია არ არსებობს".

პაპავას განცხადებით, სკოლების უზარმაზარი პრობლემა ისაა, რომ პროფესიაში არ შემოდის ახალი რესურსი (ნაკადი). `თუ გადავხედავთ უნივერსიტეტებს, მასწავლებლების კადრის დაბერების საშიშროების წინაშე ვდგავართ. ასეთ დროს სახელმწიფომ უნდა მონახოს რესურსი და გაზარდოს ხელფასები. ამის გარეშე, შესაძლებელია, ძალიან მალე, კატასტროფული სურათი მივიღოთ. სკოლებში ადამიანური რესურსის თვალსაზრისით გარღვევა იქნება".

განათლების სამინისტროს დაკვეთით, უკვე ჩატარდა კვლევები იმის გასარკვევად, ასეთი დაბალი ანაზღაურების პირობებში, რამდენ ხანს შეძლებენ სკოლებში პედაგოგების დაკავებას. კვლევის შედეგები, ჯერჯერობით, არ გამოქვეყნებულა.

ციტრუსის გადამამუშავებელი ქარხნები 20 დეკემბრიდან გაიხსნება



ციტრუსების გადამამუშავებელ ქარხნებს ხელვაჩაურსა და ქობულეთში მუშაობა ჯერ კიდევ არ დაუწყიათ. ხელვაჩაურელმა გლეხებმა ამას ახსნა მოუძებნეს _ "ენესი დეკემბრის ბოლომდე გაფუჭდება და ჩასაბარებელიც არაფერი იქნება".
ირმა ზოიძე /ბათუმელები

"გუშინ ვესაუბრე შპს "ციტროს" ხელმძღვანელს. ისინი მალე დაიწყებენ მუშაობას. ამას გარდა, ხელვაჩაურში ამუშავდება "ნარინჯი", _ აცხადებს ციტრუსის რეალიზაციის შტაბის ხელმძღვანელი, ოთარ ღორჯომელაძე.

წელს აჭარაში 45 ათას ტონა მოსავალს ელოდნენ, 24 ათასი ტონა უკვე რეალიზებულია, 15-20 ათასი ტონა ხარისხიანი მანდარინი კი ჯერ კიდევ არაა რეალიზებული.
ახალწლამდე უკრაინაში კიდევ ერთი გემი გავა, რომელიც ხუთი ათას ტონა მანდარინს გაიტანს. შტაბის ხელმძღვანელის თქმით, სამი დღის წინ, ამავე ბორანით სამი ათასი ტონა მანდარინი წაიღეს. სულ უკრაინაში აჭარიდან 7885 ტონა მანდარინი გაიტანეს. ქართული ციტრუსი ასევე გაიყიდა სომხეთში _ 1138 ტ. ბელორუსში _ 247 ტ. რუსეთში, აზერბაიჯანის გავლით _ 34 ტ. მოლდავეთში _ 20 ტ. დანარჩენი შიდა ბაზარზე გაიყიდა.

იმის გამო, რომ კრეფის სეზონი ადრე დაიწყო და თბილი ამინდებიც უჩვეულოდ დიდხანს გაგრძელდა, გლეხებს ციტრუსის ნაწილი გაუფუჭდათ კიდეც, თუმცა საახალწლოდ მოთხოვნა გარე და შიდა ბაზარზე კვლავაც იქნება. `მოსახლეობა არ ჩქარობს გაყიდვას, ახალი წლისთვის ინახავს, _ ამბობს შტაბის ხელმძღვანელი. - წელს მანდარინი არამარტო თბილისში, არამედ რეგიონებშიც გააქვთ _ კახეთში, გორში".

მეციტრუსეები მანდარინის ფასით კმაყოფილი არ არიან. თავის მხრივ, ტრანსპორტირების გაძვირების გამო გადამზიდავებიც ჩივიან. შტაბის უფროსი ტარიფების ზრდას რუსეთის მხრიდან ხელოვნურად შექმნილ ბარიერებს უკავშირებს: "ილიჩოვსკში, სამხრეთ უკრაინაში, საბაჟოზე მომსამსახურეები შეცვალეს. თანამდებობებზე რუსები მოვიდნენ და მათი ზეწოლის შედეგად, ერთი პერიოდი, საბაჟოზე დღგ-ს 800 დოლარიდან ითვლიდნენ. ამას ოფიციალურად ვერ ამბობდნენ, მაგრამ სიტყვიერად ითხოვდნენ. ეს პრობლემა პრეზიდენტის ჩარევის შემდეგ გადაწყდა. პრობლემები იყო აზერბაიჯანისა და რუსეთის საზღვრებზე, სამხრეთ კავკასიაში, დაღესტანსა და ინგუშეთში. დაბრკოლებები იყო წითელ ხიდზეც, ქართულ-აზერბაიჯანულ საზღვარზე, მაგრამ მაინც ყველაფერმა კარგად ჩაიარა. ახლა ყაზახეთშიც ელიან ჩვენს ციტრუსს.

რაც შეეხება სომხეთსა და აზერბაიჯანს, შტაბის ხელმძღვანელის თქმით, იქ მანდარინი "არაკანონიერი გზებით ანუ საბაჟოს გვერდის ავლითაც" შეაქვთ.

მეზღვაურთა დასაქმება და რისკები

ბათუმში მეზღვაურობა ერთ-ერთ დასაქმებად პროფესიად ითვლება. მეზღვაურებს, ბოლო წლებში, ბევრი კომპანია სთავაზობს თავის მომსახურებას, თუმცა, ძალიან ცოტა ახერხებს საერთაშორისო სერტიფიკატის მქონე კრუინგულ კომპანიებთან ურთიერთობას. ბათუმელი მეზღვაურების პრაქტიკაში, განსაკუთრებით ბოლო თვეებში, ხშირია შემთხვევა, როცა მეზღვაურებმა ანაზღაურება ვერ მიიღეს. ეს, ძირითადად, იმიტომ ხდება, რომ ისინი ხელშეკრულების გარეშე მუშაობას თანხმდებიან.

ირმა ზოიძე/ბათუმელები

კონკურენციისა და უმუშევრობის მიუხედავად, მეზღვაურობის სურვილი სულ უფრო მეტს უჩნდება. ბევრი მეორე პროფესიად სწორედ მეზღვაურობას ირჩევს. ბათუმის ნავიგაციის ინსტიტუტში გემზე სამუშაოების მაძიებლებისთვის სპეციალურად "დახელოვნების კურსებიც" კი შეიქმნა. ამ ინსტიტუტთან არსებულ "საერთაშორისო საზღვაო მომზადების ცენტრში" მატროსებსა და მექანიკოსებს რვა თვეში ამზადებენ.

"35 წლის ასაკში მეზღვაურობას რომ გადაწყვეტ, ძალიან უნდა გიჭირდეს. მაგრამ, როცა ოჯახის წევრები შენზე არიან დამოკიდებული, იძულებული ხარ, ყველა პირობაზე წახვიდე. ამ შემთხვევაში უნდა იცოდე, რომ იქ საშინელი პირობები იქნება და სახლში ან დაბრუნდები და ან _ არა. ასეთი არაკვალიფიციური მეზღვაური 400-დოლარიან ანაზღაურებასაც თანხმდება", _ ამბობს ანდრო კალანდაძე.

ქართველები, ფილიპინელები, ბირმელები, უკრაინელები და რუსები დაბალ ანაზღაურებად მეზღვაურებად ითვლებიან. "ქართველი მეზღვაურები კარგად მუშაობენ. გერმანელმა, თავისი ქვეყნის მეზღვაური რომ დაასაქმოს, სამჯერ უფრო მეტი უნდა გადაუხადოს. ჩვენი კაპიტნები, თანაშემწეები და მექანიკოსები პროფესიონალები არიან, კარგადაც უხდიან, მაგრამ ხელფასში განსხვავება მაინც არის", _ ამბობს ანდრო კალანდაძე.

ანდრო ერთ-ერთი მათგანია, რომელიც გემიდან ანაზღაურების გარაშე გამოუშვეს. იგი იმ ეკიპაჟის წევრი იყო, რომელიც თურქულ პორტში შვიდი თვის მუშაობის შემდეგ, ანაზღაურების გარეშე ჩამოსვეს. ამავე გემზე კაპიტნის თანაშემწე გოჩა აბუსერიძე და მისი ძმა კობაც მუშაობდნენ.

"ერთი თვის ხელფასი მოგვცეს, შემდეგ ავანსი გადაგვიხადეს. გვპირდებოდნენ, ახლა მოგცემთ, ახლა მოგცემთო. რაც დრო გადიოდა, უფრო გვიჭირდა გემის დატოვება, უფულოდ როგორ წამოვიდოდით. ბოლოს თურქეთში თავად ჩამოგვსვეს გემიდან. იქ რა უნდა გვექნა?! ველოდი, რომ ეს გემი საქართველოს წყლებში შემოვიდოდა", _ ამბობს კაპიტნის თამაშემწე, რომელიც ერთი პერიოდი იმავე გემზე კაპიტნის მოვალეობასაც ასრულებდა.

გემი, რომელზეც გოჩა აბუსერიძე მუშაობდა, ფოთის პორტში ერთი თვის წინ დააკავეს. ოთხი ქართველი, ერთი თურქი და ერთიც უკრაინელი მეზღვაური გემის მფლობელს მათ კუთვნილ ხელფასს, 80 ათას ლარს ედავებიან. საქმეს ქართული სასამართლო განიხილავს.
`გემთმფლობელს ბათუმში, თურქეთის საკონსულოსთან შევხვდი, ადვოკატის თანხლებით. მითხრა, არ ვიცი ვინ ხარო. ხელშეკრულებაც მივაწოდე, პასპორტიც თავისი ბეჭდით. მიპასუხა, ეგ ყველას შეუძლია გააკეთოსო; მერე მის გემზე გადაღებული სურათები დავანახე და, ალბათ, გემზე სტუმრად იყავი ამოსულიო, მითხრა. კონფლიქტის პროვოცირება უნდოდა, მაგრამ ჩვენ არ ავყევით. გემზე იმდენი რამე გადავიტანეთ და კონფლიქტის მიზეზით თავი რომ დაეძვრინა, არ დავუშვებდით", – ყვება გოჩა აბუსერიძე.
გოჩა იხსენებს, რომ მუშაობაზე უარი თურქმა კაპიტანმაც თქვა: "მასთან ერთად გემიდან შვიდი თურქი მეზღვაურიც ჩამოვიდა. იმათ თურქეთის სასამართლოში იჩივლეს. სასამართლომ დავალიანების დასაფარად გემის მფლობელს წელიწადნახევარი მისცა. ეს საკმაოდ დიდი დროა, ჩვენ ამდენს როგორ მოვიცდით?!"

თურქი გემთმფლობელი საქმის თურქეთში გადატანას ითხოვს. მეზღვაურების ადვოკატი, ანლექსანდრე ბერაია ამ შემთხვევაში კიდევ რამდენიმე პრობლემას ასახელებს: "სამართლებრივად საქმის მოგება არც თურქეთშია პრობლემა, მაგრამ წინააღმდეგობებს მაინც ვაწყდებით _ დიდი ბაჟია გადასახდელი, თუ თურქეთში იჩივლებ, აქედან თურქეთში საქმის მიხედვა რთულია".

შრომის ანაზღაურებასთან დაკავშირებული პრობლემის გამო, ამ დღეებში ფოთში კიდევ ერთი გემი დააკავეს. "რვა ქართველი მეზღვაური ხელფასის გაუცემლობას აპროტესტებდა. კონტრაქტი არ ჰქონდათ გაფორმებული და ისე მუშაობდნენ თვეობით. ხელშეკრულების გარეშე გემზე ადამიანის დასაქმება დანაშაულია. საერთაშორისო კონვენციით, ამ შემთხვევაში, მფლობელი ჯარიმდება. ვიჩივლებთ და ქართული სასამართლო დაადგენს მეზღვაურებისთვის ასანაზღაურებელი თანხის ოდენობას თუ ანაზღაურების პირობებს", _ აცხადებს მეზღვაურთა საერთაშორისო პროფკავშირების "ITF"-ის ინსპექტორი საქართველოში მერაბ ჩიჯავაძე, რომელსაც მიაჩნია, რომ მეზღვაურთა უფლებების დარღვევის ფაქტები გახშირდა, მეზღვაურებზე ხელფასის გაუცემლობა კი, ფაქტობრივად, წესად იქცა.

საქართველოს კუთვნილი გემები არ აქვს, მაგრამ ქართული დროშის ქვეშ 250-ზე მეტი გემი დაცურავს. ქართველი მეზღვაურებიც, ძირითადად, უცხოურ გემებზე არიან დასაქმებული. როგორც მეზღვაურთა პროფკავშირებში ამბობენ, საქართველოს საზღვაო ადმინისტრაცია ქართული დროშით ცურვაზე ისე გასცემს ნებართვას, რომ გემთმფლობელს ადგილობრივი მეზღვაურების დასაქმებას არ ავალდებულებს, თუმცა ამის უფლება ადმინისტრაციას აქვს.
საქართველოს მეზღვაურთა პროფესიული კავშირების ხელმძღვანელის, ანატოლი ჩიჯავაძის თქმით, ასეთი ვალდებულება თავის დროზე იმ გემთმფლობელებმა აიღეს, რომლებმაც ქართული გემები შეიძინეს: "2003 წელს ცხრა გემთმფლობელმა აიღო ვალდებულება, რომ 15 წლის განმავლობაში მისი ეკიპაჟი ნაწილობრივ ქართველებით დაკომპლექტდებოდა. ეს პირობა არ სრულდება. გემთმფლობელები ამბობენ, რომ მათ სამუშაო ადგილები არა აქვთ და პირობას მაშინ შეასრულებენ, როგორც კი წარმოება გაეზრდებათ".

მეზღვაურის ინტერესებისა და უფლებების დაცვა, ძირითადად, მათ სოციალურ და შრომით უფლებების დაცვას გულისხმობს. იმისთვის, რომ პრობლემები ადვილად გადაიჭრას, საერთაშორისო ორგანიზაცია "ITF"–ი, რომლის სათავო ოფისი ლონდონშია, მეზღვაურების გარდა მათთან გემთმფლობელებსაც აწევრიანებს. ამ შემთხვევაში, მას ე.წ. `ცისფერი სერტიფიკატი~ ეძლევა. ამ სერტიფიკატის ფლობა გულისხმობს, რომ `ITF~-ის წევრი კომპანია აღიარებს და ასრულებს საერთაშორისო ნორმებს.

პროფკავშირები მეზღვაურებს ურჩევს, გემზე წასვლამდე, აუცილებლად გაეცნონ გემთმფლობელის შესახებ ინფორმაციას: "კომპანია, რომელიც თავს არიდებს ასეთი ტიპის კავშირებს, თავისთავად გულისხმობს, რომ არ ზრუნავს უსაფრთხოებაზე, ხელფასებიც დაბალია, რაც ეს იმას ნიშნავს, რომ კონვენციას არ იცავენ".

ქართველი მეზღვაურები, ოფიციალურად, არსად ირიცხებიან. პროფკავშირებში ვარაუდობენ, რომ მათი რაოდენობა 2000-ზე მეტია, აქედან პროფკავშირში 1200 მეზღვაურია გაწევრიანებული.

წყალზე ახალი წესები ამოქმედდა

წყლის გადასახადს მოსახლეობა კომუნალური მრიცხველების მიხედვით არ გადაიხდის, ინდივიდუალური მრიცხველები კი კომპანიამ საკუთარი ხარჯებით უნდა დაამონტაჟოს. წყლის მიწოდება არ უნდა შეეზღუდოს იმ მომხმარებელს, ვისაც ძველი დავალიანება გააჩნია. ამ კატეგორიის აბონენტებთან კომპანიამ სემეკის ან სასამართლოს გადაწყვეტილების შესაბამისად უნდა იმოქმედოს. სემეკის დადგენილება, რომლითაც სასმელი წყლის მიწოდებისა და მოხმარების წესები განისაზღვრა, ძალაში გუშინ შევიდა.

თედო ჯორბენაძე/ბათუმელები

ბათუმს წყალს შპს "ბათუმის წყალი" აწვდის. კომპანია სახელმწიფო საკუთრებაა, წყლის ტარიფები კი ბათუმის საკრებულომ დაადგინა. მოსახლეობა მოხმარებული წყლის საფასურსა და კანალიზაციით სარგებლობის გადასახადს სულადობის მიხედვით იხდის, ერთ სულზე _ 1 ლარსა და 85 თეთრს. ქალაქი გამრიცხველიანებული არ არის, არსებული დავალიანების გადაუხდელობის მიზეზით კი, "ბათუმის წყალმა" რამდენიმე დღის წინ სასმელი წყლის მიწოდება რიგ კორპუსებს შეუზღუდა.

"წყლის გათიშვა თუ მიწოდების შეზღუდვა, აუცილებლად ინდივიდუალურად უნდა მოხდეს. გადახდის კულტურა სხვანაირად უნდა ჩამოყალიბდეს და არა ფიზიკური იძულებთ, რასაც დღეს აქვს ადგილი და რაც უკანონობაა. მითუმეტეს, დაუშვებელია წყლის მიწოდება შეუზღუდო მომხმარებელს, რომელსაც დავალიანება არ აქვს, _ განაცხადა "ბათუმელებთან" მომხმარებელთა ინტერესების საზოგადოებრივმა დამცველმა (ენერგოომბუდსმენმა) მალხაზ ძიძიკაშვილმა. - კომპანიას თუ ჰყავს აბონენტი, რომელიც ფულს არ უხდის, საქმე სასამართლოს უნდა გადასცეს ანუ სასამართლოს ძალით დააკისროს დავალიანების გადახდა. სასამართლოს ხარჯებიც იმ მხარეს დაეკისრება, ვინც პროცესს წააგებს. მომხმარებელი, რომელიც, ვთქვათ, მიჩვეულია გადაუხდელობას, თუ დაინახავს, რომ გადასახადს სასამართლოს მეშვეობით იღებენ, დაფიქრდება და შეეცდება თვითონაც გადაიხადოს".

წყლის ტარიფის დადგენის ექსკლუზიური უფლება საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიას (სემეკ) გადაეცა. სემეკის მიერ ახალი ტარიფების დადგენამდე კი, ძალაში ძველი ტარიფები რჩება. მომხმარებელს, თავის მხრივ, უფლება აქვს სასმელ წყალზე ანგარიშსწორება აწარმოოს მხოლოდ სულადობის მიხედვით ან ინდივიდუალური მრიცხველის მეშვეობით.
კანონით, მიმწოდებელი "ვალდებულია შეიძინოს, დაამონტაჟოს და შეაკეთოს მრიცხველი, საჭიროების შემთხვევაში სხვადასხვა სახის მოწყობილობა, დანადგარები და სხვა საშუალებები, რომლებიც უზრუნველყოფს აღრიცხვის სისტემის გამართულ მუშაობას".
მოქალაქეს, სურვილის შემთხვევაში, შეუძლია წყალზე მრიცხველი საკუთარი ხარჯითაც დაამონტაჟოს ანუ კომპანიას არ დაელოდოს. "ბათუმის წყალის" ინფორმაციით, მრიცხველის შეძენა და დამონტაჟება მოქალაქეს 50-დან 100-ლარამდე დაუჯდება _ იმის მიხედვით, თუ რა მრიცხველია და რა სახის სამუშაოები იქნება ჩასატარებელი.
იმ შემთხვევაში, თუ მომხმარებელმა უკვე გადაუხადა კომპანიას სასმელი წყლის მრიცხველის შესაძენი თანხა, ასევე, წყალმომარაგების სისტემის ან წყალარინების ქსელის რეკონსტრუქციის, კეთილმოწყობის ან/და გაფართოებისთვის _ მას შეუძლია ამ თანხის უკან დაბრუნება ან შემდგომში მისი ანგარიშსწორებისას გაქვითვა მოითხოვოს.
გამრიცხველიანებული მომხმარებელი გადასახადს მოხმარებული წყლის მიხედვით გადაიხდის, 51 თეთრს ყოველ გახარჯულ 1 კუბ/მ. წყალზე.

წყლის მიმწოდებელმა კომპანიებმა, 2009 წლის 1 იანვრამდე, სემეკში უნდა წარადგინონ ინფორმაცია არსებული მდგომარეობის შესახებ _ მომხმარებლებისთვის წყლის უწყვეტად ან გრაფიკით მიწოდებაზე ცალკეული უბნების მიხედვით, ხოლო 2009 წლის 1 მაისამდე _ მოსახლეობის სასმელი წყლით მუდმივად მომარაგების უზრუნველყოფის გეგმა.

მხოლოდ ასეთი ინფორმაციის მიღების შემდეგ დაადგენს სემეკი ცალკეული კომპანიისთვის წყლის ტარიფს, მიწოდებისა და გამრიცხველიანების გრაფიკს კონკრეტული უბნებისთვის. მიმწოდებელი კი ვალდებული იქნება, "დამტკიცებული წესებისა და გეგმის შესაბამისად, უზრუნველყოს მომხმარებელთა სასმელი წყლით მუდმივი (24-საათიანი) მომარაგება ". თუმცა, ენერგოომბუდსმენის თქმით, გამორიცხული არაა, სემეკმა ამ ეტაპზე ზოგიერთ კომპანიას დართოს ნება და მოსახლეობისთვის წყლის მიწოდების არა 24-საათიანი, არამედ გარკვეული გრაფიკი დაუმტკიცოს. ეს დამოკიდებული იქნება იმ ტექნიკურ და სხვა მონაცემებზე, რასაც კომპანიები კომისიაში წარადგენენ.


ვახტანგ ტატიშვილი: სატირალს იუმორით ვამბობ

„ყველა ტელევიზიაში ყველაფერზე ჩამწერეს _ როგორ ვერთობი, როგორი რემონტი გავაკეთე, ქალები როგორ მიყვარს, როგორი ურთიერთობა მაქვს ოჯახთან. არავინ მეკითხება, რას ვფიქრობ იმ ყველაფერზე, რაც ძალიან მაწუხებს. აქ ჩამოსულმა როცა გავიგე, რომ არსებობს გაზეთი, სადაც ჩემს წუხილზე შემეძლება ლაპარაკი, პირდაპირ აქეთ გამოვეშურე. ხომ მომცემთ ამის საშუალებას?" _ იკითხა "ბათუმელების" რედაქციაში მოსულმა ვახტანგ ტატიშვილმა. ის ბათუმში იუმორისტულ შოუში მონაწილეობის მისაღებად ჩამოვიდა. ცნობილი მსახიობი "ბათუმელებს" პოლიტიკურ იუმორსა და საკუთარ პოლიტიკურ შეხედულებებზე ესაუბრა.

ნანა კვაჭაძე/ბათუმელები

_ ბატონო ვახტანგ, თქვენი იუმორი, რომელიც, ძირითადად, პოლიტიკას ეხება, ცენზურას თუ გადის?
_ ჩემთვის არავის დაურეკავს და უთქვამს, ეს არ თქვაო. ოჯახის წევრმა შეიძლება გითხრას გაჩერდი, ეს არ თქვა, მაინც არაფერი არ შეიცვლებაო. საზოგადოებაში სწორედ ეს არ მომწონს, ასეთი დამოკიდებულება მაღიზიანებს.
"იუმორინაში" ბევრი პოლიტიკური კბენაა ხელისუფლების მიმართ, ამიტომ "იუმორინაზე" ხელისუფლება არ დადის. წინა მთავრობას უფრო ჰქონდა იუმორის გრძნობა, ახლა ბრაზდებიან.
_ იცით კონკრეტული ფაქტი, როცა თქვენმა იუმორმა ხელისუფლების რომელიმე წარმომადგენელი გააბრაზა?
_ არა, მაგრამ ეს ადვილი შესამჩნევია, ამას თქმაც არ სჭირდება. ჩემი ლოზუნგი "გადადექი _ გადადექი" კი არა, "გამოსწორდია!" "ბაბუ-ბაბუ", "ზვიადი-ზვიადი" და "მიშა-მიშა" კი არა, ხალხი... ამას დაძახება არ უნდა, გულში უნდა თქვა. "მიშას" მეც ვიძახდი 60-იან წლებში, როცა მიშა მესხი თამაშობდა ფეხბურთს, მაშინ მთელი სტადიონი გუგუნებდა და ეს იყო გულიდან ნათქვანი "მიშა".
_ როგორ ფიქრობთ, თქვენი იუმორი რატომ უნდა აბრაზებდეს ხელისუფლებას?
_ ძალიან მორწმუნე ან ძალიან ცრუმორწმუნე კაცი არა ვარ. ტელეფონით მაქვს გამოწერილი ყოველდღიური ჰოროსკოპი. დღეს ასეთი მესიჯი მივიღე: "რაც არ უნდა დამღუპველად მიგაჩნდეთ ხელმძღვანელობის პოლიტიკა თუ საქციელი, ეცადეთ თავი შეიკავოთ კრიტიკისგან და ნურავისთან განიხილავთ ამ საკითხს". დავიჯერო, ესეც ჩაწყობილია?
ზუსტად ამ დროს დაბარებული ვიყავი აჭარის ტელევიზიაში, უნდოდათ ჩაეწერათ საჭმელს როგორ ვაკეთებ. უნდა წავსულიყავი ტელევიზიაში შუა მარხვაში და მესწავლებინა ხალხისთვის, როგორ უნდა გააკეთონ საჭმელი?! მიეცი ხალხს ხორცისა და ყველის ყიდვის საშუალება და ნახე, როგორი საჭმელი გააკეთოს, სულ არ უნდა ამას ჩემი სწავლება. თან ყველა ტელევიზიაში ამაზე რომაა ლაპარაკი? "იმედშიც" და "რუსთავი 2 –შიც", ასე ვეძახი მე მაგათ.
ამიტომაც ავდექი და პროტესტის ნიშნად თქვენს გაზეთში მოვედი. მილიონი ჟურნალისტი მოდის ჩემთან, მხოლოდ იმას მეკითხებიან, რა საჭმელი მიყვარს, როგორ დავდიოდი ქალებში, რაიმე კურიოზს ხომ ვერ გავიხსენებ... არავინ მეკითხება, რას ვფიქრობ იმაზე, რაც ქვეყანაში ხდება.
– და რას ფიქრობთ, თქვენი აზრით, რა ხდება საქართველოში?
– დემოკრატია, რომელიც გვეუბნებიან რომ გვაქვს, არის ფასადური. არასოდეს ვყოფილვარ მიტინგებზე, ერთადერთხელ წავედი, შარშან, 2 ნოემბერს... ხელისუფლებას ხალხი მტერი ჰგონია... მაშინ მიტინგი დაარბიეს და მერე პოლიციას მადლობა გადაუხადეს ხალხის დარბევისთვის.
თანამედროვე ქართული დემოკრატია ჩერნობილის ტრაგედიას მაგონებს. ეს კატასტროფა 1986 წლის 26 აპრილს მოხდა. "პერესტროიკა" გამოცხადებული იყო მაშინ, მაგრამ ჩერნობილის ტრაგედიის შესახებ მხოლოდ 2 მაისს თქვეს, პირველი მაისის აღლუმის შემდეგ. ექვსი დღე ავარია არ გამოაცხადეს. იცით რატომ? პირველ მაისს რომ "დიმპიტაური" მოეწყოთ. ამ ექვს დღეში კი ბევრი ადამიანი მოიწამლა.
რაც შეეხება ბოლოდროინდელ მოვლენებს. წარმოიდგინეთ დათვი, რომელიც ზოოპარკში ზის, გალიაში და ზედ აწერია, ხელს ნუ შეყოფ, თორემ მოგაჭამს - ხედავ ამას და ნუ შეყოფ ხელს. შეყოფ და... რაც მოხდა ვხედავთ, მოგჭამა სამაჩაბლოც და აფხაზეთიც.
პარლამენტში ერთი და იგივე ხალხი ტრიალებს, ყველა მთავრობაში არიან. კი, მაგრამ სულ მართალი როგორ არის ეს ხალხი? ყველა მთავრობაში კარგად იყო და პროტესტი არასოდეს გამოხატო. როგორც ბაზარში თამაშობენ ჭიქებითა და ბურთით ყალთაბანდები, ისე გვითამაშებენ მინისტრებს და ამბობენ, იქ კი კარგი მინისტრი იყო, მაგრამ ახლა მთლად უკეთესი იქნებაო.
_ თქვენი აზრით, სწორია, როცა მსახიობი ან მომღერალი პოლიტიკურ კომეტარებს აკეთებს?
_ აბა რას ვშვები ახლა მე?! უმეტესობა, უფრო მეტად ახალგაზრდები, ყურადღებას არ აქცევენ პოლიტიკურ პროცესებს. მაგრამ გვინდა არ გვინდა, ჩვენ, ყველანი პოლიტიკაში ვართ. მაინც და მაინც შენს ნათესავს უნდა დაუნგრიონ სახლი, შენ უნდა ჩაგარტყან თავში, რომ დაინტერესდე რა ხდება ქვეყანაში?! გამოდიან ახალგაზრდა მომღერლები და ამბობენ, პოლიტიკაში არ ვერევიო, მეორე დღეს კი მთავრობის მხარდამჭერ "პაკაზუხა" კონცერტში იღებენ მონაწილეობას. რაც ეს მთავრობა მოვიდა, არც ერთ კონცერტში არ დაუძახიათ ჩემთვის.
_ გინდათ, რომ მიგიწვიონ?
_ რა თქმა უნდა, მინდა და წავალ კიდეც, მაგრამ ჩემს სათქმელს ვიტყვი აუცილებლად. როგორც ჩანს, ამიტომაც არ მეძახიან.
ხალხი იმის გამო კი არ მცნობს, რომ ვუყვარვარ, არამედ იმიტომ, რომ მე მათ სათქმელს ვამბობ. როცა პოლიტიკურ სატირას აკეთებ, უნდა თქვა ის, რაც ხალხს აწუხებს. მსოფლიოში არ არსებობს მთავრობა, რომელსაც ხალხის ერთი ნაწილი არ აკრიტიკებს. მსახიობი სწორედ იმ ნაწილში უნდა იყოს, რომელიც აკრიტიკებს. ხალხის სათქმელი უნდა თქვას იუმორისტმა, "გულს უფხანს" ხალხს ეს იუმორი. მე იუმორს კი არა, სატირას ვაკეთებ. ეს სიტყვა, სატირა _ ძალიან ჰგავს სატირალს. მე ამ სატირალს ვამბობ იუმორით.
– თქვენი თაობის ადამიანებს ხშირად აკრიტიკებენ იმის გამო, რომ გული წყდებათ შევარდნაძისა და აბაშიძის დროინდელ საქართველოზე. ამაზე რას იტყვით?
_ ვეტერანები, რომლებიც 9 მაისს ხვდებიან ერთმანეთს, იძახიან, რა კაი დრო იყო, გახსოვს, ომში რომ ვიყავით სანგარშიო... რა იყო კარგი, ომი და უბედურება? ახალგაზრდა იყო მაშინ და იმიტომ არის კარგი მისთვის. ნიკოლოზის დრო სჯობია თუ ახლანდელიო? _ ჰკითხეს მოხუცს. რა თქმა უნდა, ნიკოლოზის, მაშინ ახალგაზრდა ვიყავიო. ესაა მთავარი. როგორ შეიძლება მომწონებოდა ის დრო, ან აბაშიძე, რომლის დროსაც სუნიც არ იყო დემოკრატიის?
შევარდნაძეს სულ ვაკრიტიკებდი, მაგრამ იმას იუმორის გრძნობა ჰქონდა. შევარდნაძემ როცა ღირსების ორდენი გადმომცა, იმ დღეს ერთ-ერთ გაზეთში ჩემი ინტერვიუ დაიბეჭდა. ჯილდოს რომ მაძლევდა, ვკითხე: თუ გაქვთ გაზეთი წაკითხული-მეთქი. კიო – მიპასუხა, მაგრამ არ ჰქონდა წაკითხული. ინტერვიუში ჟურნალისტი მეკითხებოდა: არ გერიდებათ შევარდნაძე რომ გაჯილდოვებთ, რომელსაც თქვენ მუდმივად აკრიტიკებთო? ვუპასუხე, რა ვქნა, ჩემი პროფესია ესაა, სამაგიეროდ ისე, როგორც ოლღა ბებია, ჩემი ძუძუები ლოცავენ-მეთქი. თქვენ რომ ძუძუები არა გაქვთო? – ჩამეკითხა ჟურნალისტი – რაც მაქვს, იმით ვლოცავ-მეთქი – ვუთხარი.

„ტიკინებიდან“ თოჯინებამდე


ბათუმში თოჯინების თეატრი 1936 წლიდან არსებობს. მაშინ მას „ტიკინების“ თეატრს უწოდებდნენ. 80-იან წლებში თეატრმა სახელმწიფო თეატრის სტატუსი შეიძინა და სტალინის ქუჩაზე დაიდო ბინა. ახლა უკვე აბაშიძის ქუჩაზე მდებარე ერთსართულიან, ლამაზ შენობასთან ბევრ ბათუმელს აკავშირებს საუკეთესო მოგონებები. თოჯინების თეატრი დღემდე ბავშვების ერთ-ერთი საყვარელი ადგილია ბათუმში.

ნანა კვაჭაძე/ბათუმელები

მაყურებლისთვის, ვინც დღეს შვილებთან ერთად მიდის თოჯინების თეატრში, წლების მანძილზე არაფერი შეცვლილა. საკმაოდ შელახული შენობა, იგივე დარბაზი და ხის სკამები... თეატრის წინ თითქმის ყოველდღიურად დგანან ხელიხელჩაკიდებული პატარები.

ბათუმის თოჯინების თეატრი არაკომფორტულ პირობებშიც ახერხებს მუშაობას. რამდენიმე დღის წინ მაყურებელმა აქ პრემიერა ნახა. თოჯინების თეატრმა ძმები გრიმების ცნობილი ზღაპარი, `ბრემენელი მუსიკოსები~ დადგა. ამჯერად სპექტაკლი თოჯინური არ ყოფილა, მთავარ პერსონაჟებს მსახიობები განასახიერებდნენ.

პრემიერამ წარმატებით ჩაიარა. ბავშვებისა და მათი მშობლების აპლოდისმენტების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, მაყურებელს სპექტაკლი მოეწონა. განსაკუთრებული ტაში მუსიკალურმა ნომრებმა დაიმსახურა.

თოჯინების თეატრში მალე საახალწლო პრემიერაც გაიმართება, `ჯადოსნური საათის~ ნახვა ბავშვებს ახალი წლის დღეებში შეეძლებათ. მაისისთვის კი, თეატრი უკრაინაში, ვინიცაში გამგზავრებას გეგმავს, სადაც თოჯინების თეატრების მეექვსე საერთაშორისო ფესტივალი გაიმართება.

თოჯინების თეატრს საკმაოდ სოლიდური ბიუჯეტი, 350 ათასი ლარი აქვს. მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ დასავლეთ საქართველოში მოზარდ მაყურებელთა სულ ორი სახელმწიფო თეატრია და მისი მნიშვნელობა რეგიონში დიდია, თანხა არც ისე ბევრი გამოდის.

ბათუმის თოჯინების თეატრის მთავარი პრობლემა შენობაა. ამ თეატრს დღემდე არა აქვს საკუთარი სცენა, სადაც სპექტაკლების ჩვენება იქნება შესაძლებელი. აბაშიძის ქუჩაზე მდებარე შენობის დარბაზი მასწავლებელთა პროფკავშირებს ეკუთვნის, თოჯინების თეატრი აქ ქირას იხდის. მართალია, თეატრს ყოფილი `თითების თეატრის~ შენობა ეკუთვნის, მაგრამ თეატრის ხელმძღვანელობის თქმით, სანამ სცენა არ გადაკეთდება, იქ სპექტაკლების დადგმა შეუძლებელია.

მედეა ჩარკვიანი, ბათუმის თოჯინებისა და მოზარდ მაყურებელთა სახელმწიფო თეატრის მმართველი: – პრემიერის გამართვა საკმაოდ ძვირი ჯდება: კოსტიუმები, დეკორაციები, რეკვიზიტები, მსახიობების ჰონორარების ჩათვლით... ერთ პრემიერას დაახლოებით 7-10 ათას ლარამდე სჭირდება. თეატრს ბევრი მაყურებელი ჰყავს. აჭარაში ორმოცდაათამდე საჯარო სკოლაა, მოსწავლეები ჩვენთან ხშირად მოდიან.
_ აჭარის მაღალმთიან რაიონებში თუ მართავს თოჯინების თეატრი სპექტაკლებს?
_ რეკვიზიტებისა და საჭირო მოწყობილობის წაღება დიდ თანხებთანაა დაკავშირებული. გარდა ამისა, ბავშვს საჯარო სკოლის ფიზკულტურის დარბაზში ვერ აჩვენებ სპექტაკლს, ეს არ იქნება ხარისხიანი, კარგი წარმოდგენა. კარგი სპექტაკლის ჩვენებას სჭირდება შესაბამისი განათება და პირობები, ატრიბუტიკის გარეშე ეფექტები იკარგება. ამიტომ, უმჯობესია, ბავშვებმა სწორედ თეატრში, ესთეტიკურ გარემოში ნახონ სპექტაკლები.
- რომელია ყველაზე წარმატებული სპექტაკლი, რაც თოჯინებში თქვენი მუშაობის პერიოდში დაიდგა?
_ ჩემგან ცოტა უხერხულია ამაზე ლაპარაკი, მაგრამ, ჩემი აზრით, ბოლო სპექტაკლი _ "ბრემენელი მუსიკოსები" ძალიან წარმატებულია. ასევე პოპულარული სპექტაკლია "ნიანგი გენა და მისი მეგობრები". ასე თვლიან სპეციალისტებიც. რა თქმა უნდა, ჩვენი მთავარი შემფასებელი მაყურებელია, ეს სპექტაკლები მათაც მოსწონთ.
ზურაბ ცინცაძე, სპექტაკლის რეჟისორი: _ ფაქტობრივად, სპექტაკლი _ "ბრემენელი მუსიკოსები" სამიდან ოთხმოც წლამდე ადამიანებისთვისაა. ვთვლი, რომ მსახიობებმა კარგად იმუშავეს. სპექტაკლის დადგმის იდეა კომპოზიტორ მინდია ხითარიშვილს ეკუთვნის. დავაინტერესეთ დრამატურგი, მხატვარი და ასე აღმოჩნდა მთელი შემოქმედებითი ჯგუფი ამ სპექტაკლის დადგმის იდეით შეპყრობილი.
_ პრემიერის შემდეგ, რამდენად კმაყოფილი ხართ?
_ არასდროს ვყოფილვარ კმაყოფილი ჩემი მუშაობის შედეგით. სულ მაკლია რაღაც. ახლაც, როცა ვუყურებ სპექტაკლს, ვცდილობ, შევცვალო ის წვრილმანი ნაკლოვანებები, რაც არ მომწონს. სანამ სპექტაკლი სცენაზეა, მას თვალყურის დევნება სჭირდება.
_ `ბრემენელი მუსიკოსები" საბჭოთა დროის პოპულარული მულტფილმია. მუშაობის პროცესში არსებობდა თუ არა საფრთხე, მულტიპლიკაციური ფილმის გავლენის ქვეშ ყოფილიყო კომპოზიტორი ან მსახიობი?
_ ყველანაირად ვეცადეთ, რომ ამისათვის თავი აგვერიდებინა. ის მხატვრული სახეები, რომელიც ჩვენ შევქმენით, აბსოლუტურად განსხვავდება ცნობილი მულტფილმის პერსონაჟებისგან. იყო საშიშროება მუსიკალური გაფორმების თვალსაზრისითაც, მაგრამ ძალიან კარგად იმუშავა სპექტაკლის კომპოზიტორმა, მინდია ხითარიშვილმა, რომლისთვისაც "ბრემენელი მუსიკოსები" მესამე ნამუშევარია ბათუმის თოჯინების თეატრში. ვფიქრობ, ამ გავლენას ავცდით.