დაბრუნების საფრთხეები

17 აგვისტოს, საერთაშორისო ორგანიზაცია Human Rights Watch -ი კონფლიქტურ რეგიონში მყოფი მოსახლეობის უფლებებისა და უსაფრთხოების დაცვის უზრუნველყოფის ვადლებულებას რუსეთის მხარეს აკისრებდა.

ავტორი: თამარ კორძაია
ფოტო: ნესტან ცეცხლაძის - ფოთში ჩამოგდებული კასეტური ბომბი


Human Rights Watch -ის ევროპისა და ცენტრალური აზიის დირექტორის მოადგილის რეიჩელ დენბერის განცხადებით: `გორის რაიონი, ფაქტობრივად, კონტროლდება რუსეთის სამხედროების მიერ, ამიტომ სწორედ მათ აკისრიათ მოსახლეობის უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფის ვალდებულება. რუსეთმა არ უნდა დაუშვას ახალი თავდასხმები ოსი მოხალისეების მხრიდან და გახსნას ჰუმანიტარული კორიდორი რაიონში ათასობით დარჩენილ მცხოვრებთა დასახმარებლად, რომელთა შორის ბევრი მოხუცია~.

ორგანიზაციის თანამშრომლების ინფორმაციით, გორსა და მეზობელ სოფლებს თავს ესხმოდნენ ოსი მოხალისეები, იტაცებდნენ ადამიანებს და ქონებას. ეს ქმედებები თან სდევდა რუსეთის ჯარების გადაადგილებას. გახიზნული მოსახლეობა აღწერდა, თუ როგორ ძარცვავდნენ და წვავდნენ ისინი სოფლებს, თუმცა ზოგიერთი მათგანი გაქცევასაც ვერ ბედავდა ორმაგი საფრთხის გამო, რადგან ადგილი ჰქონდა დევნილებზე თავდასხმას და ძარცვას.

სოფელ ატენის ერთ-ერთი მცხოვრების, ქეთევან შატაკიშვილის მონაყოლით, მათ სოფელს გორიდან უამრავმა დევნილმა შეაფარა თავი. მის სახლში 30 ადამიანი იყო შეხიზნული. იმათ კი, ვისაც ასეთი თავშესაფრის შესაძლებლობა არ გააჩნდათ, საქართველოს ხელისუფლებამ კარვები დაუდგა.

25 აგვისტოს აღდგა სატრანსპორტო მოძრაობა დედაქალაქსა და გორს შორის. მიუხედავად იმისა, რომ სიტუაცია მეტ-ნაკლებად სტაბილური გახდა, მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი მაინც ამჯობინებს ტერიტორიის დატოვებას. დატოვებული ნაღმები მათ დაუცველობისა და შიშის საფუძველს აძლევს.

ადამიანის უფლებათა დამცველი საერთაშორისო ორგანიზაცია ამ შემთხვევაში საქართველოსა და რუსეთის მხარეებს თანაბრად მოუწოდებს, ყველა ღონე იხმარონ გორისა და კონფლიქტური რეგიონის სხვა დასახლებული პუნქტების მოსახლეობის უსაფრთოხების უზრუნველსაყოფად. ` Human Rights Watch ~-ის განცხადებით, `რუსეთის მიერ საქართველოში კასეტური იარაღის გამოყენების შედეგად ბევრი ადამიანი დაიღუპა. თუმცა, მოსკოვი უარყოფს ამ სახის ბარბაროსული იარაღის გამოყენების ფაქტს. მოკლულთა და დაჭრილთა რაოდეობა იქნება გაცილებით მეტი, თუკი რუსეთის მხარე დაუყოვნებლივ არ გახსნის დანაღმულ რაიონებს პროფესიული განაღმვითი სამუშაოების ჩასატარებლად (21 აგვისტო).

დღეს არსებული გაურკვეველი სიმშვიდე ვერ შეუქმნის მოსახლეობას სტაბილურობისა და უსაფრთოების განცდას. არ არის გამორიცხული, შექმნილი მდგომარეობა მოსახლეობის ორმხრივი მიგრაციის საფუძველი გახდეს.

ასეთ პირობებში, არსებითი და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ნებისმიერი პირის უფლებებისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფა. საქართველოს მოსახლეობისათვის ამ ვალდებულებების შესრულების ადრესატი საქართველოს ხელისუფლებაა. სწორედ მან უნდა უზრუნველყოს ყველა ღონისძიების გატარება, იქნება ეს უშუალოდ საქართველოს პოლიციური ძალებით ადამიანების უფლებების დაცვა თუ რუსეთის სამხედრო ძალების სხვადასხვა საშუალებებით იძულება, დაიცვან საერთაშორისო ნორმები.
დევნილთა და კონფლიქტურ რეგიონებში დარჩენილი მოსახლეობის უფლებების დაცვისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველს სოზარ სუბარს გავესაუბრეთ:

_ ქალაქ გორში ამჟამად არ არის პრობლემები, შესაძლოა სადმე ნაღმი იყოს და ამას ვერ გამოვრიცხავ, მაგრამ გაცილებით უფრო რთული მდგომარეობაა გორის რაიონის სოფლებში. აბსოლუტურად დაუცველია ზემო ზონა, ანუ დღეს საზღვარი სოფელ კარალეთთან გადის. იქ დგანან რუსეთის ჯარები. ამ ადგილის ზემოთ 31 სოფელია, რომლებიც აბსოლუტურად დაუცველია; დამატებით, დაახლოებით 10 სოფელი ქარელის რაიონში. ეს სოფლები ხელისუფლების კონტროლს მიღმაა, სადაც თავისუფლად დათარეშობენ ბანდფორმირებები, მაროდიორები, არაფორმალური თუ ფორმალური შეიარაღებული ძალები. შესაბამისად, იქ არც ქონება და არც ადამიანების სიცოცხლე არ არის დაცული.
_ Human Rights Watch -მა გაავრცელა მოთხოვნა, რომ ცნობილი უნდა გახდეს დანაღმული ტერიტორიების შესახებ ზუსტი ინფორმაცია.
_ ნაღმებთან დაკავშირებით ინფორმაცია არ არის გახსნილი და არავინ არაფერი იცის. სავარაუდოდ, რუსების მიერ დანაღმვა ხდებოდა ქაოტურად და არა მგონია დანაღმული ტერიტორიების რუქები არსებობდეს.
_ გორში დაბრუნებული ადამიანი ნაღმზე რომ აფეთქდეს, ვის ეკისრება ამაზე პასუხისმგებლობა?
_ პასუხიმგებლობა ვისაც ეკისრება იმას ვერ დავაკისრებთ. ეს არის ის, ვინც დანაღმა, ანუ რუსეთის არმია.
_ ასეთ შემთხვევაში რა უნდა მოიმოქმედოს საქართველოს მთავრობამ?
_ საქართველოს მთავრობამ გააფრთხილა მოსახლეობა, რომ თავი შეიკავონ გადაადგილებისგან და არა მხოლოდ ეს, გამოკრულია პლაკატები, ნაღმი როგორი სახის შეიძლება იყოს, რომ მოსახლეობა მას არ გაეკაროს. საომარ ვითარებაში 100-პროცენტიანი დასტური უსაფრთხოებაზე არ შეიძლება არსებობდეს, ნაღმი შეიძლება ათი წლის შემდეგაც აფეთქდეს. ამის გამო პასუხისმგებლობას ვერავის დავაკისრებთ.