ვარშალომიძეები ქონებას იბრუნებენ

სასამართლოს უპრეცედენტო გადაწყვეტილებით, კომუნისტური ეპოქის შემდეგ, უსუფ ვარშალომიძის მემკვიდრეებმა, გასული საუკუნის 30-იან წლებში ჩამორთმეული ქონების დაბრუნება შეძლეს. ვარშალომიძის სახლში, გორგილაძის ქუჩა #4-ში ათეულობით ოჯახი ცხოვრობს. სასამართლომ სწორედ ეს ოჯახები გამოასახლა კომპენსაციის გარეშე.

ემზარ დიასამიძე/ბათუმელები

გორგილაძის (ყოფილი ერას) ქუჩა #4-ში მცხოვრებ ადამიანებს აქ შესახლება იმ უბრალო მიზეზის გამო არ ახსოვთ, რომ იქ დაიბადნენ და გაიზარდნენ. საცხოვრებელი ფართი მათ წინაპრებს საბჭოთა კანონმდებლობით გამოუყვეს.

ამ სახლის ამჟამინდელმა მობინადრეებმა საცხოვრებელი 2010 წელს, ხელისუფლებისგან კომპენსაციის მიღების შემდეგ, უნდა დატოვონ. მაგრამ მათ კომპენსაციაზე უარს ეუბნებიან. მობინადრეებმა სასამართლოს მიმართეს.

მანამდე, 1995 წელს, სასამართლოს ვარშალომიძეებმა მიმართეს. მობინადრე ნანული კომახიძე ამბობს, რომ `ვარშალომიძეების მიერ სახლის დაბრუნების მცდელობის შესახებ ყურმოკვრით ვიცოდი. უზენაესმა სასამართლომ ჩვენი სახლი ჰაიდარ, ჯემალ, ზურაბ, ლევან, გენადი და დონარ ვარშალომიძეებს გადასცა~.

მობინადრეთა ერთი ნაწილის თქმით, ბათუმის ცენტრში მდებარე მაღაზიები და საცხოვრებელი ბინები მარტო უსუფ ვარშალომიძის საკუთრება არ იყო, ვარშალომიძეებმა კი ქონების მითვისება რაღაც მანქანებით შეძლეს. `არ ვიცი და არც მაინტერესებს, როგორ დაიბრუნეს ვარშალომიძეებმა ქონება. ჩვენ აქ სახელმწიფომ შემოგვასახლა და ისაა ვალდებული საცხოვრებელი ფართით დაგვაკმაყოფილოს~, _ აცხადებს გენად კაკაბაძე.
კანონით, `მესაკუთრემ, რომლის საცხოვრებელ სადგომშიც ადმინისტრაციული აქტით შესახლებულ იქნა მოსარგებლე, ნივთზე მფლობელობის შეწყვეტა მხოლოდ მას შემდეგ შეუძლია მოითხოვოს, რაც მოსარგებლეს სახელმწიფო საცხოვრებლის საბაზრო ღირებულებას აუნაზღაურებს~. ეს კანონი ძალაშია 2010 წლამდე. თუ ამ ვადებში არ გაიცა კომპენსაცია, მაშინ ვარშალომიძეებს უფლება აქვთ, გორგილაძის ქუჩის #4-იდან რვა ოჯახი გაასახლონ.

კანონით კომპენსაციის გაცემა 2007 წლის 1 იანვრიდან უნდა დაწყებულიყო, მაგრამ, კომახიძის თქმით, ამის გაკეთება ხელისუფლებას არ უნდა: `როცა უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება მივიღეთ, მერიას ფართით დაკმაყოფილება ვთხოვეთ. 1995 წელს გვიპასუხეს, რომ მერიას ამის საშუალება არ აქვს. ამჟამად კი გვეუბნებიან, რომ მერია არაა ვალდებული ჩვენი მოთხოვნა დააკმაყოფილოს~.

ამის შემდეგ დაიწყო სასამართლო პროცესები, მაგრამ, ჯერჯერობით, უშედეგოდ. პროცესი პირველი ინსტანციაში თითქმის ყველა მობინადრემ წააგო. გენადი კაკაბაძის ადვოკატის, ვალერი გიორგაძის განცხადებით, `უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება უპრეცედენტო და პარადოქსულია: სარჩელი ქვედა ინსტანციებში არ განხილულა. სასამართლომ უსუფ ვარშალომიძის ნაცვლად ქონება მის მემკვიდრეებს დაუბრუნა.
საკუთრების დაბრუნებას საქართველოში ათასობით მოქალაქე ითხოვს, მაგრამ არავის უბრუნებენ. არ ვიცი, ვარშალომიძეებმა ეს როგორ მოახერხეს. თუ ეს ოჯახები აღმასკომმა სხვის ბინაში უკანონოდ შეასახლა, მაშინ კეთილი ინებოს და ეს ხარვეზი მისმა სამართალმემკვიდრემ, ბათუმის მერიამ გამოასწოროს, _ კანონით გათვალისწინებული კომპენსაცია გადაუხადოს~.

გენადი კაკაბაძე ბინით დაკმაყოფილებას ითხოვდა, მისი ძმისშვილი _ კომპენსაციას. ბათუმის სასამართლომ არც ერთის სარჩელი არ დააკმაყოფილა. `მერია ამ ხალხს ეუბნება, რომ სასამართლოს მიმართონ, სასამართლო აცხადებს, რომ მოთხოვნა ხანდაზმულია. ამ მართლმსაჯულების პირობებში სახელმწიფოსთან დავა რთულია, მაგრამ იმედი მაქვს, საქმე სტრასბურგამდე არ მივა~, _ აცხადებს გიორგაძე.

ბათუმის მერიის იურისტი, გელა მახარაძე ამბობს, რომ ამ მოქალაქეების მოთხოვნები სახელმწიფომ უნდა დააკმაყოფილოს: `სასამართლოში მოპასუხე არა მერია, არამედ ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო უნდა იყოს და ამიერიდან იგი იქნება კიდეც~.
მერიის ეს პოზიცია ადვოკატისთვის მიუღებელია: `მერია სახელმწიფო არ არის? სასამართლოზე ეს საკითხი არ დამდგარა და არც ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო ჩაურთავს ვინმეს საქმეში~.

1922-1940 წლებში ბათუმში ათასობით მოქალაქეს ჩამოართვეს სახლი. სახელმწიფომ ამ სახლებით `მშრომელთა~ საბინაო პრობლემები გადაწყვიტა. კომუნისტური ეპოქის დასრულების შემდეგ რეპრესირებულთა უფლებები აღიარეს, მაგრამ ქონების რესტიტუციაზე (კანონიერი მფლობელებისთვის დაბრუნებაზე) ხელისუფლებამ მორატორიუმი გამოაცხადა. მაშინ ჩამორთმეული ქონება ათეულობით ადამიანს თუ დაუბრუნეს.

საქართველოსგან განსხვავებით, აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოებმა კომუნისტური რეჟიმების დასრულებისთანავე ნაციონალიზებული ქონება მთლიანად დააბრუნეს. ესტონეთის ექსპრემიერმინისტრმა, მართ მალენმა `ბათუმელებს~ უთხრა: `ყველა ქონება, რომელიც კერძო პირებს ჩამოართვეს, მფლობელებს ან მათ კანონიერ მემკვიდრეებს დავუბრუნეთ; მათ შორის, სახელმწიფო სტრატეგიული ობიექტებიც, რომელიც მერე ხელისუფლებამ უკან, კომერციულ ფასებში გამოისყიდა~.