სეზონი ორჯერ ნაკლები ციტრუსით

აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს პროგნოზით, წელს, გასულ წელთან შედარებით, ციტრუსის ნაკლებ მოსავალს ელიან. ეს, შესაბამისად, მის ფასზეც აისახება. წლევანდელ სეზონზე, სავარაუდოდ, 48-50 ათას ტონა ციტრუსის მოსავალს აიღებენ, მაშინ, როდესაც გასულ წელს საერთო მოსავალმა 103 ათას ტონას მიაღწია.
ირმა ზოიძე/ბათუმელები

ფოტო: გაზეთი ბათუმელები

გონიოში მანდარინი ყველაზე ადრე და კარგად ყვითლდება. აქაური ციტრუსი გემოთიც განთქმულია. თუმცა სოფელში შესვლის დროს `ოქროს რთველისთვის~ დამახასიათებელი გადაძახილები და `სეკატორების~ ტკაცანი არ ისმის. კარგი ამინდების მიუხედავად, ისეთი სიჩუმეა, იფიქრებ, რომ ციტრუსის სეზონი დამთავრდა. მანდარინი მოკრეფილი რომაა, ხეებზე აქა-იქ შერმორჩენილი ნაყოფიც გაფიქრებინებს. თუმცა, ეს მოსავლის სიმცირის გამოა. უწინ კრეფის სეზონი 20-25 დღე მაინც გრძელდებოდა, ისიც იმ შემთხვევაში თუ ამინდებიც შეუწყობდა ხელს. ახლა კი ციტრუსის დაბინავებას ერთი კვირაც არ დასჭირდება.
ბერიძეების ოჯახი წელს ტონანახევარ მოსავალს ელის, მაშინ როცა ადრე შვიდ ტონას კრეფდნენ. მართალია, სამუშაო გაცილებით ნაკლებია და მანდარინის დაბინავებასაც რამდენიმე დღეში აპირებენ. როგორც მთელი სოფელი, რეალიზაციას ისინიც ჩქარობენ. მყიდველები ადგილზე მიდიან და საშუალო მანდარინს 50-60 თეთრად ყიდულობენ.
ბაზარზე კი მანდარინის ფასი 80 თეთრიდან ლარამდე ღირს, მაგრამ, როგორც უმრავლესობას, რამაზ ბერიძესაც ურჩევნია კლიენტს სახლში დაელოდოს: `რა თქმა უნდა, ბაზარზე გატანაც შესაძლებელა, მაგრამ იქ გადაგირჩევ-გადმოგირჩევენ, ჯობს ისევ აქ მისცე იმ ფასში, რასაც იძლევიან. აქ მოსულისთვის მანდარინის ზომა პრობლემური არ არის, მთავარია, მწვანე არ იყოს. თან ტრანსპორტის ხარჯსაც აღარ იხდი”.

სოფელში, ძირითადად, სომეხი ბიზნესმენები დადიან, რომლებსაც ქართული ციტრუსი თავიანთ სამშობლოში მიაქვთ. აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სტატისტიკით, დღემდე ყველაზე მეტი ციტრუსი სწორედ ამ ბაზარზე გავიდა. ამჟამად 2663 ტონა ციტრუსია რეალიზებული. აქედან 123 ტონა სომხეთში, 38 ტონა _ უკრაინაში, ათას ტონამდე კი საქართველოს სამომხმარებლო ბაზარზეა გატანილი.

უკრაინაში ციტრუსის გადაზიდვები ახლა დაიწყო. მართალია, იქ ქართულ მანდარინს მაღალი ფასი აქვს და ბორანიც ბათუმიდან ოდესის მიმართულებით ყოველ კვირას გადის, მაგრამ გადამზიდავ ფირმებს, ძირითადად, გადაზიდვის ხარჯები უქმნის პრობლემას. შპს `სხალთის~ ხელმძღვანელი, როსტომ ზაქარაძე ამ სეზონზე უკვე მეორედ აგზავნის ციტრუსს უკრაინაში. ჯერ მოგებაზე საუბარი უჭირს, თუმცა ამბობს, რომ ყველა იმ ხარჯის გათვალისწინებით, რომელიც ციტრუსის გადაზიდვას თან ახლავს, შესაძლებელია უარი თქვას მის გატანაზე: `უკრაინის საბაჟოზე გადამყიდველები კილოგრამ მანდარინში ერთ დოლარს იხდიან, ბაზარზე, ბუნებრივია, უფრო ძვირად გააქვთ, მაგრამ ბორანი გაგვიძვირეს _ ერთი ტონის ტრანსპორტირებაში 260 დოლარს ითხოვენ, უკრაინის საბაჟოზეც გაზარდეს საბაჟო გადასახადი. ამიტომ ვერ გადამიწყვეტია, გავაგრძელო თუ არა გატანა”.
უკრაინის საბაჟომ გადაწყვიტა, ტონა ციტრუსის განბაჟება 800-დოლარამდე გაეძვირებინა. `არარეალური ფასი აიღეს. შემდეგ გადახედეს ტარიფებს და საბოლოოდ გასაბაჟებელი თანხა, ტონაზე 400 დოლარი დატოვეს. აქედან აითვლება დღგ და საბაჟო მოსაკრებელი, რაც საბოლოოდ 80 დოლარია~, _ აცხადებს აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს განვითარებისა და რეფორმების დეპარტამენტის უფროსი, დონარა სურმანიძე.

რაც შეეხება ფასებს, მანდარინი გასულ წელთან შედარებით ორჯერ ძვირი ღირს. `შარშან მოსავალი ბევრი იყო, მაგრამ იაფი ღირდა _ 30-35 თეთრში გავყიდეთ. წელს 60-თეთრამდე ავიდა. არ არის ცუდი ფასი~, _ ამბობს ეთერ დუმბაძე.

წელს არასტანდარტული, გადარჩეული მანდარინის ჩაბარების საშუალებაც იქნება. იმისთვის, რომ მოსახლეობამ ე.წ. `ენესი~ აღარ გადაყაროს, მთავრობამ ხუთი ათას ტონა ციტრუსზე ნახევარი მილიონი ლარი გამოყო. დონარა სურმანიძე ამბობს, რომ ფასს ქარხნები ნაყოფის ხარისხით განსაზღვრავენ, მთავრობა კი ნებისმიერ ნაყოფში, სტანდარტულად, ერთ ფასს გადაიხდის: `ქარხნებში გადაამუშავებენ არასტანდარტულ ნაყოფს _ როგორც მანდარინს, ისე ფორთოხალს, გრეიფრუტს, ლიმონს. ეს პროდუქცია ქარხნამდე გლეხმა უნდა მიიტანოს, ბიზნესმენი თავის ფასს გადაიხდის, სახელმწიფო კი ყოველ კილოგრამ მანდარინზე 10 თეთრს დაამატებს. ქარხნებში რამდენად ჩაიბარებენ ციტრუსს, ჯერ განსაზღვრული არ არის”.

ჯერ არც ის არის გადაწყვეტილი, აჭარაში არსებული ციტრუსის გადამამუშავებელი ოთხი ქარხნიდან რომელი ამუშავდება. თუმცა, როგორც სოფლის მეურნეობის სამინისტროს წარმომადგენელი ამბობს, იმისთვის, რომ მოსახლეობას ტრანსპორტირების ხარჯები შეუმცირდეს, ერთი ქობულეთში ამოქმედდება, ერთიც
_ ხელვაჩაურში.
ციტრუსის გადამამუშავებელი ქარხნები `ენესის~ მიღებას, სავარაუდოდ, დეკემბრისთვის დაიწყებენ.