უმაღლეს საბჭოზე ხუთ წელიწადში 23 მილიონი დაიხარჯა

გასული ოთხი წლის განმავლობაში, უმაღლესი საბჭოს შენახვა ხალხს 13 101 800 მილიონი ლარი დაუჯდა. 3 ნოემბრის არჩევნების ჩასატარებლად კი ბიუჯეტიდან 2,7 მილიონი ლარი გამოიყო. მომდევნო წელში უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები კიდევ 2,888 მილიონ ლარს აითვისებენ. რა დაუჯდება მოსახლეობას 18 დეპუტატის შენახვა შემდეგი ოთხი წლის განმავლობაში, ჯერჯერობით, უცნობია. ამას უსკოს შესანახად ყოველწლიურად გამოყოფილი ნახევარი მილიონი ლარიც ემატება.

ემზარ დიასამიძე/ბათუმელები

3 ნოემბერს, აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში რიგით მე-5, მრავალპარტიული არჩევნები გაიმართა. თუკი საქართველოს დამოუკიდებლობამდე კომუნისტური არჩევნები შინაარსით ტყუპისცალივით ჰგავდა ერთმანეთს, არც დემოკრატიული არჩევნები განსხვავდება ერთმანეთისგან.

პირველი დემოკრატიული, მრავალპარტიული არჩევნები აჭარაში 1991 წლის 23 ივნისს გაიმართა. მაშინ უმაღლეს საბჭოს უზენაესი საბჭო ეწოდა. მასში სულ 80 დეპუტატი იყო, 40 პროპორციული და ამდენივე მაჟორიტარი წესით არჩეული.

მიუხედავად იმისა, რომ ეს არჩევნები თავისი შინაარსით მომდევნო არჩენებზე გაცილებით სამართლიანი იყო, წინასაარჩევნოდ უამრავი დარღვევა დაფიქსირდა. ხელისუფლებაში მოსულმა `მრგვალმა მაგიდამ~, პრეზიდენტმა გამსახურდიამ, არჩევნებამდე ორიოდე თვით ადრე აჭარის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარედ და მის მოადგილედ თანაპარტიელები, ასლან აბაშიძე და ნოდარ იმნაძე დანიშნა. ისინი უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები არ იყვნენ.

არჩევნების წინ, 22 აპრილს, აჭარის ავტონომიის დასაცავად ბათუმში ხალხმრავალი მიტინგი მოეწყო. ამ მოვლენების შემდეგ აბაშიძის კაბინეტში ნოდარ იმნაძე მოკლეს და უმაღლესი საბჭოს არჩევნებიც დაძაბულ ფონზე გაიმართა.

არჩევნებში შვიდი პარტია იღებდა მონაწილეობას. მასში 228 749 ამომრჩევლიდან 137 817-მა, ანუ 60,2 პროცენტმა მიიღო მონაწილეობა. კომპარტიის ნაცვლად გამარჯვება ახალმა მმართველმა პარტიამ `მრგვალმა მაგიდამ~ მოიპოვა. პარტიამ არჩევნებში 47,5 პროცენტი მიიღო და 21 მაჟორიტარი გაიყვანა, მაჟორიტარულ არჩევნებში კი 10 მანდატი აიღო.
მეორე ადგილზე რესპუბლიკელები გავიდნენ, 19,81 პროცენტით. კომუნისტებმა 17,57 პროცენტით შვიდი პროპორციული და ექვსი მაჟორიტარული მანდატი აიღეს. ხუთპროცენტიანი ბარიერი გადალახეს თენგიზ ასანიძის `ეკონომიკური აღორძინების კავშირმა~ და ავღანელთა კავშირმა. შესაბამისად, მათ ორ-ორი ადგილი შეხვდათ. ბარიერი ვერ გადალახა რუსთაველის საზოგადოებამ, რომელმაც ხმების 3,46 პროცენტი მიიღო.
უმაღლესი საბჭოს პირველმა სესიამ სკანდალით ჩაიარა. იმნაძის მკვლელობის შემდეგ ასლან აბაშიძეს თანაპარტიელთა დიდმა ნაწილმაც არ დაუჭირა მხარი. ამის გამო სხდომას პრეზიდენტი გამსახურდია დაესწრო და ღია კენჭისყრით დეპუტატები აიძულა აბაშიძისთვის მიეცათ ხმა. ამ ფაქტის გამო გაბრაზებულმა აბაშიძემ, გამსახურდიას ჩამოგდების შემდეგ, უმაღლესი საბჭო, ფაქტობრივად, დაითხოვა და მისი როლის შესრულება რვაკაციან პრეზიდიუმს დაავალა.

მომდევნო არჩევნები 1996 წლის 23 სექტემბერს გაიმართა. მაშინ ასლან აბაშიძე სიტუაციას აჭარაში სრულად აკონტროლებდა და არჩევნების შედეგებიც წინასწარ დაიგეგმა. ოფიციალური მონაცემებით, არჩევნებში 100 პროცენტს მიახლოებული გამოცხადება დაფიქსირდა. აქედან `აღორძინება-მოქკავშირის~ ბლოკმა 81,9 პროცენტი მიიღო. 5-პროცენტიანი ბარიერი მხოლოდ კომპარტიამ გადალახა - ორი დეპუტატის გაყვანა მოახერხა. ორი მაჟორიტარის გაყვანა მოახერხეს ტრადიციონალისტებმაც.
აჭარის კონსტიტუცია შეიცვალა 2001 წლის არჩევნებისას _ შეიქმნა აჭარის ორპალატიანი პარლამენტი. წარმომადგენლობითი ორგანო შემცირდა 50-კაცამდე. ასარჩევი იყო 10 სენატორი მაჟორიტარული წესით და 40 პროპორციული წესით. 45 მანდატი `აღორძინებამ~ მოიპოვა, 5-პროცენტიანი ბარიერი გადალახეს მრეწველებმა და ედპ-მ. პარლამენტში ოპოზიციის ყოფნა ფორმალობა იყო.

აჭარის რევოლუციის შემდეგაც მხოლოდ საარჩევნო სუბიექტები შეიცვალა. 2004 წლის 24 ივნისის არჩევნებში 30 დეპუტატი აირჩიეს. აქედან 28 მანდატი ნაციონალურ მოძრაობას ერგო. ბარიერი ოპოზიციიდან მხოლოდ რესპუბლიკელებმა გადალახეს. მათ ორი მანდატი მიიღეს.

ბოლო არჩევნები კი დანარჩენებისგან მხოლოდ იმით განსხვავდება, რომ ადგილები კიდევ უფრო შემცირდა – უმაღლეს საბჭოში 18 დეპუტატი აირჩა: ექვსივე მაჟორიტარული მანდატი მმართველმა პარტიამ მოიპოვა, 12 პროპორციული ადგილიდან კი ოპოზიციას ფორმალურად ერთი (თეორიულად შეიძლება ორიც) დაეთმო.

2004 წლის 20 ივნისს არჩეულმა უმაღლესმა საბჭომ, თავისი მუშაობის განმავლობაში ძალადაკარგულად გამოაცხადა 22 კანონი, მიიღო 15 ახალი კანონი, 51-ჯერ შეიტანა ცვლილება კანონში, ოთხჯერ დაამტკიცა ბიუჯეტი, მიიღო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კონსტიტუცია და დაამტკიცა უმაღლესი საბჭოს რეგლამენტი.