ბორჯომის ტყეები შველას ითხოვს

ომის დროს ტყეების განადგურებით მიყენებული ზარალი მთავრობამ მილიარდნახევრად შეაფასა და ინფორმაცია დონორებს მიაწოდა. გადამწვარი ტყეების რეაბილიტაციის დაწყებაზე, ჯერჯერობით, რამდენიმე ექსპერტი თუ ოცნებობს.

ემზარ დიასამიძე /ბათუმელები

ბორჯომის ტყის მასივებს ხანძარი 15 აგვისტოს მოედო. როგორც მაშინ ქართული მხარე იუწყებოდა, ხანძარი რუსული ავიაციის საჰაერო იერიშების შედეგად გაჩნდა. შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, ბორჯომის ტყეებში, ბუნების განადგურების მიზნით, ცეცხლგამჩენი ჭურვები ჩამოყარეს. საქართველოს ხელისუფლება მაშინ საერთაშორისო საზოგადოებას რუსეთზე ზეწოლას სთხოვდა, რათა ცეცხლის ლოკალიზებისთვის თურქეთის ავიაცია შემოეშვათ.

`ბათუმელებმა~ ვერ დაადგინა, ხანძრის გაჩენის ფაქტზე პროკურატურაში სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა თუ არა. ამის შესახებ კომენტარი გენერალური პროკურატურისაგან ვერ მივიღეთ. სახელმწიფო კომისიაში კი აცხადებენ, რომ დაბომბვის შედეგად ხანძრის გაჩენის მტკიცებულება სამართალდამცავებს ჯერ არ მოუპოვებიათ.
ომის შემდეგ, პრემიერ-მინისტრის ბრძანებით, შეიქმნა `საომარი მდგომარეობის დროს გარემოზე მიყენებული ზიანის შემფასებელი კომისია~, რომელშიც 40-მდე ექსპერტი შევიდა. კომისიას გარემოს დაცვის აწ უკვე ყოფილი მინისტრი, ირაკლი ღვალაძე ხელმძღვანელობდა. კომისიამ ბორჯომში რამდენიმე ექსპედიცია მოაწყო.

კომისიის ერთ-ერთი წევრი, წყალთა მეურნეობის ინსტიტუტის დირექტორი, ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, გივი გავარდაშვილი ამბობს, რომ რამდენიმე უბანი კატასტროფის წინაშეა და აღდგენითი სამუშაოები დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს: `სადაც ტყე მთლიანად დამწვარია, იქ შეიძლება სტიქიური მოვლენები განვითარდეს, რადგან ნიადაგიც დამწვარია. თუ დაზამთრებამდე დამცავი ჯებირები არ გავაკეთეთ, გაზაფხულზე, თოვლის დნობის დროს, განვითარდება მეწყრული მოვლენები და იქ ნიადაგის ნაცვლად კლდოვანი ქანები დარჩება, რომლისგანაც ნიადაგის ჩამოყალიბებას ასი ათასი წელი დასჭირდება. გადამწვარია 950 ჰექტარი. აქედან 250 ჰექტარი მთლიანად განადგურებულია~.

გავარდაშვილის თქმით, ავარიულ უბნებში, ძველი საბურავების გამოყენებით, ტერასების მოწყობა იაფი ჯდება. პირველ ეტაპზე, დაახლოები 100-200 ათასი ლარია საჭირო: `სამწუხაროდ, თანხების გაცემის შესახებ არც კი საუბრობენ. მომავალი წლისთვის გარემოს დაცვის ბიუჯეტი შეამცირეს კიდეც. ჯერჯერობით, მთავრობის დადგენილებით შექმნილი კომისიაც არ დაფინანსებულა. როგორც გვითხრეს, თანხები ევროკავშირის სუბსიდიის შედეგად უნდა გამოიყოს. ექსპედიციები საკუთარი სახსრებით მოვაწყვეთ, რის გამოც ხანძრის შედეგების დეტალური შესწავლა ვერ მოხერხდა. ახლა გარემოს დაცვის მინისტრი შეიცვალა ანუ კაცმა არ იცის, რა ბედი ეწევა შემუშავებულ სტრატეგიას~.

ქართველ ექსპერტთა ჯგუფის ერთ-ერთი წარმომადგენელი, გიორგი თავდგირიძე კი აცხადებს, რომ ხანძარი შინაგან საქმეთა სამინისტროს სპეცჯგუფმა გააჩინა: `წაღვერის ტყეებში ხე-ტყის ბიზნესი ბოლო წლებში მერაბიშვილის გარემოცვას ჰქონდა. იქ ტყეები პირწმინდად გაჩეხილია. ამ გაჩეხილ ტყეებს მოუკიდეს ცეცხლი, რაც აგვისტოს მოვლენების დროს პოლიტიკურ იარაღად გამოიყენეს. ეს ჩანს კიდეც, ხეებზე მეტი გადაჭრილი კუნძებია~.

წაღვერში ტყეების პირწმინდად გაჩეხვის შესახებ არაერთი სტატია მოამზადა `კვირის პალიტრის~ ჟურნალისტმა. ძალოვანების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას ეკა ლომიძეც ენდობა: `ჩემი ინფორმაციით, წაღვერის ტყეებში იმ დროს ქართული ჯარის ნაწილები და ტექნიკა იყო შეფარებული. სწორედ ქართული ჯარის ნაწილების დაბომბვის დროს გაჩნდა ხანძარი~.

ადგილობრივ მცხოვრებლებს კი იქ არც ქართული ჯარი უნახავთ და არც რუსული ავიაციის მიერ ჩამოყრილი ბომბები. წაღვერის თემის სოფელ დაბის მცხოვრები მიხეილ თედიაშვილი ამბობს: `აქ ქართული ჯარი არ გვინახავს. არც რუსული ავიაციის დაბომბვის ხმები გაგვიგონია. მსოფლიო ომის მონაწილე ვარ და ასეთი ამბავი არ მახსოვს _ ხანძარი ერთი მთიდან მეორეზე ცეცხლის ბურთივით გადადიოდა~.

რუსული ავიაციის მიერ ტყეების გადაწვას ეჭვით უყურებს ბორჯომ-ხარაგაულის ტყე-პარკის მენეჯერი, გიორგი სულამანიძეც: `წაღვერში და ასეული კილომეტრით დაშორებულ ჩვენს პარკში, რამდენიმე ადგილას, ცეცხლი ერთდროულად გაჩნდა. ეს როგორ მოხდა, დადგენილი არ არის. რუსებს ტყის განზრახ დაწვა რომ სდომოდათ, ცეცხლს ისეთ ადგილებში გააჩენდნენ, სადაც მისი ჩაქრობა შეუძლებელი იქნებოდა~.

სულამანიძის თქმით, ამ შემთხვევაში, რუსებს შეეძლოთ ბორჯომის პარკის ხელუხლებელი ტყეების დიდი ნაწილი გადაეწვათ, ტყის რამდენიმე ათეული ჰექტარია დამწვარი. ცეცხლი დროულად ჩააქრეს ლიკანის პარკშიც.