კომპრომისი არაექსკლუზიური ოცნებებისთვის

„რესპუბლიკელებისა“ და „ახალი მემარჯვენეების“ ალიანსზე, იმ კითხვებზე, რომელიც ექსპერტებს და საზოგადოებას ამ ალიანსთან და მის შესაძლო პარტნიორ, ირაკლი ალასანიასთან დაკავშირებით აქვთ, „ბათუმელები“ დავით უსუფაშვილს აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის თანაშემწე, მეთიუ ბრაიზასთან შეხვედრის შემდეგ ესაუბრა. უსუფაშვილის თქმით, ჟენევაში რუსეთ-საქართველოს შორის მომავალი მოლაპარაკებებისა და რუსეთისგან მოსალოდნელი საფრთხეების გარდა, რიგგარეშე არჩევნებზეც ისაუბრეს:

ნესტან ცეცხლაძე/ბათუმელები

– ჩვენ გამოვთქვით შეშფოთება საკუთარი ხელისფლების უგუნური პოლიტიკის გამო, რომელიც გრძელდება. ბრაიზას ვუთხარით, რომ ჩვენ გადავწყვიტეთ ალტერნატიული დემოკრატიული ძალის ფორმირება, რასაც, ჩვენი რწმენით, მოსახლეობის მხარდაჭერა ექნება. ეს 2009 წელს ხელისუფლების მშვიდობიან შეცვლამდე მიგვიყვანს.
– რა განაცხადა ვადამდელ არჩევნებთან დაკავშირებით მეთიუ ბრაიზამ?
– ბრაიზამ თქვა, ქართველი ხალხი რასაც გადაწყვეტს, მსოფლიო მხარს ამას დაუჭერს; და რომ ხალხის გადაწყვეტილება შეიძლება იყოს გამოხატული დემონსტრაციებში, სოციალურ გამოკითხვებში. მოკლედ, მან ცალსახად თქვა, რომ ესაა შიდა საქმეები და შეერთებული შტატები არ აპირებს რაიმე მოიმოქმედოს, არც არსებული ხელისუფლების გადასარჩენად და არც იმისთვის, რომ ვინმე კონკრეტული ძალა გაძლიერდეს. ეს ფორმულა ჩვენთის სავსებით მისაღებია.
– თუ შეგიძლიათ დააზუსტოთ, თქვენ ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნების მოთხოვნას აპირებთ თუ – საპრეზიდენტოს?
– ეს ტაქტიკაა, შესაცვლელია ორივე – საკანონმდებლოც და აღმასრულებელი ხელისუფლებაც. ჩემი პირადი არჩევანი რომ იყოს, ჯერ საპარლამენტო არჩევნებზე ვიფიქრებდი, ოღონდ იმ წინაპირობით, რომ იქნება სრულად სხვა საარჩევნო კანონი, საარჩევნო ადმინისტრაცია და დავების განხილვის სხვა მექანიზმი. და კიდევ ბევრი სხვა გარანტია არჩევნებისთვის, შემდეგ კი – საპრეზიდენტო არჩევნებზე. თუმცა, ეს პირიქითაც შეიძლება მოხდეს ან ერთდროულად.
– რაზეა გადაწყვეტილების მიღება დამოკიდებული, სხვა ლიდერებს სხვა პოზიცია აქვთ?
– ეს დამოკიდებულია იმ ხალხზე, ვინც გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს და ვისაც ამ გადაწყვეტილების მიღება შეუძლია. მე თუ რამეს ხელს მოვაწერ, ეს არ იქნება გადაწყვეტილება, ხომ? შესაბამისად, თუ პარლამენტი დარწმუნდება იმაში, რომ საპარლამენტო არჩევნებია საჭირო ქვეყნისთვის, შეიძლება საპარლამენტო არჩევნებისკენ წავიდეს საქმე; თუ სააკაშვილი დარწმუნდება, რომ მისი გადარჩენის ერთადერთი გზა თანამდებობიდან წასვლაა, მაშინ საპრეზიდენტო არჩევნები იქნება.
– პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ არ აპირებს ვადამდელი არჩევნების დანიშვნას. როგორ აპირებს ალიანსი, აიძულოს ხელისუფლება დანიშნოს ვადამდელი არჩევნები?
– თუ გახსოვთ, შარშან, სექტემბერ-ოქტომბერში სააკაშვილი არათუ თავის ვადამდელ გადადგომას, არამედ გაზაფხულზე საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნასაც კატეგორიულად გამორიცხავდა. მერე ორივე არჩევნები დაინიშნა.
– დიახ, მაგრამ რა ფორმით აიძულებთ ხელისუფლებას ამ გადაწყვეტილების მიღებას?
– რაც კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებში იქნება და რაც იმ მომენტში ყველაზე ეფექტური იქნება, ყველაფერს გამოვიყენებთ.
– მათ შორის მიმათავთ საპროტესტო აქციებსაც?
– რაც კანონისა და კონსტიტუციის ფარგლებში იქნება ყველაფერს
– ნიშნავს თუ არა ალიანსი იმას, რომ „რესპუბლიკელები“ და „ახლები“ ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის შემთხვევაში, ერთად მიიღებთ მონაწილეობას არჩევნებში?
– ეს ალიანსი უფრო ფართოდ უყურებს საკითხებს, ვიდრე ერთი კონკრეტული არჩევნებია. ამიტომ საარჩევნო საკითხები ამ კონტექსტში მიმდინარე საკითხებია. ჩვენ ალიანსის შექმნისთანავე განვაცხადეთ, რომ დაინტერესებული ვართ უფრო ფართო პოლიტიკური კოალიციის შექმნით და გვაქვს კონსულტაციები შესაძლო პარტნიორებთან. ვფიქრობ, ეს პროცესი იანვრის შუა რიცხვებში დასრულდება და „რესპუბლიკელები“ იქნებიან იმ კოალიციაში, რომელიც დასაბუთებულ ამბიციას განაცხადებს ხელისუფლების შემცვლელობაზე.
– ნიშნავს ეს, რომ არჩევნებში ერთ ბლოკად გამოხვალთ? შეგიძლიათ მარტივად, კონკრეტულად გვითხრათ?
–უფრო კონკრეტულად გამიჭირდება, რადგან თუ საპრეზიდენტო არჩევნები იქნება, მაშინ დარწმუნებული ვარ, კოალიცია კიდევ უფრო გაფართოვდება და კონკრეტულ კანდიდატს სხვა ძალებიც დაუჭერენ მხარს. თუ საპარლამენტო არჩევნები იქნება, ალბათ, კოალიცია, როგორც კოალიცია, ისე გავა არჩევნებზე. რომელი არჩევნები იქნება, იმაზეა დამოკიდებული საარჩევნო ბლოკის თემა.
– წინა არჩევნებში, ოპოზიციის გაერთიანების მიუხედავად, „რესპუბლიკელებმა“ ცალკე მიიღეთ მონაწილეობა.
– დიახ, სწორედ იმიტომ, რომ ერთიანობა მხოლოდ მაშინაა პროდუქტიული, თუ თავსებადი მიზნებისა და გეგმების მქონე ადამიანები ერთიანდებიან. სხვა შემთხვევაში, ერთიანობა ყაყანი, ქაოსია. საბოლოო ჯამში კი პროცესი არაეფექტურია.
– სწორედ ამიტომ ხომ არ არის მოსალოდნელი, რომ თქვენ მემარჯვენეებთან ერთად აღარ აღმოჩნდეთ საარჩევნო ბლოკში? ვთქვათ, ისეთ საკითხებზე თუ შეთანხმდით, როგორიცაა ეკლესიისადმი დამოკიდებულება?
– ჩვენ გვქონდა სამთვიანი კონსულტაციები და მოვძებნეთ ის ფორმულები, რომლითაც ყველა საკითხზე აზრთა შეჯერებას შევძლებთ. ის ფაქტი, რომ ორი პარტია რჩება, როგორც დამოუკიდებელი სუბიექტი, ნიშნავს, რომ შეხედულებებს ყველა ძირითადი მიმართულებით ვინარჩუნებთ. რაც შეეხება პოლიტიკურ ალიანსს, ქვეყნის კრიზისიდან გამოყვანის პროცესში ერთად დგომა აუცილებლობად მიგვაჩნია. ერთად დგომა ნიშნავს, რომ ყველა საკითხზე მოიძებნება კომპრომისული გადაწყვეტილება, რომელიც ორივესთვის მისაღებია. ჩვენ გვწამს, რომ ასე წინ წასვლას შევძლებთ. ასეთი კოალიციის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, რა თქმა უნდა, ყველაფერი ისე ვერ იქნება, როგორც ლიბერალ რესპუბლიკელებს გვინდა.
– ანუ რაღაც საკითხებში კომპრომისზე წახვალთ?
–რა თქმა უნდა, ისევე როგორც ახალი მემარჯვენეები. იდეებსა და ღირებულებებზე შევთანხმდით, რაც შეეხება მიმდინარე თემებს, ეს კომპრომისების სფეროა.
– მაგალითად, ეკლესიის თემა არის ის სფერო, რომელზეც შეთანხმდით?
– ეკლესიასთან დაკავშირებით რაიმე განსხვავებული ხედვა, განსაკუთრებით სახელმწიფოსთან მიმართებაში, ნამდვილად არ აღმოგვაჩნდა. თუ იმას მეკითხებით, რამდენი „რესპუბლიკელი“ მარხულობს...
– ამას ნამდვილად არ გელითხებით. ვგულისხმობ სახელმწიფოს მხრიდან ეკლესიის დამოკიდებულებაზე. ექსპერტებმა „ბათუმელებთან“ აღნიშნეს, რომ ეს ერთ-ერთი ის თემაა, რომელზეც თქვენი და მემარჯვენეების პოზიციები განსხვავებულია.
– თქვენ შეგიძლიათ გადაამოწმოთ, კონკორდატის იდეა, სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის კონსტიტუციური შეთანხმების იდეა, რესპუბლიკელებისგან მოდიოდა. ეს შეგიძლიათ მოიძიოთ 1993-1995 წლების მასალებში, როდესაც ამ თემებზე მსჯელობა მიდიოდა და საკონსტიტუციო კომისია მუშაობდა. ანუ ჩვენ ვიყავით არათუ მხარდამჭერები კონკონდარტის, არამედ ინიციატორები.
– ეს ცოტათი წინააღმდეგობაში ხომ არ მოდის თქვენი პარტიის ლიბერალურ ღირებულებებთან?
– რა ნაწილში?
– მაგალითად, სხვა რელიგიების წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ ეს კონსტიტუციური შეთანხმება მათ არათანაბარ პირობებში აყენებს.
– არათანაბარ პირობებში ბევრი სხვა რამ აყენებს და არა კონკორდატი. ამ ნაწილში არის პრობლემები, რის შესახებაც ჩვენ ბოლო საარჩევნო პროგრამაში გამოვაქვეყნეთ. 50-გვერდიან დოკუმენტში საუბარია სახელმწიფოსა და ეკლესიის ურთიერთობაზეც. სჯობს გაეცნოთ ამას, შეადაროთ „ახლების“ წარმოდგენებთან და ნახოთ თუ რა გადაულახავი სხვაობაა აზრებში.
–სახელმწიფო მოწყობის საკითხზე შეთანხმდით?
– სწორედ იმაზე შევთანხმდით, რომ არჩევნები, უნდა იყოს იმ მოდელის გაუმჯობესებული ვარიანტი, რაც დღესაა კონსტიტუციურად. არც „მემარჯვენეები“ ამბობენ, რომ ორ თვეში შესაძლებელია მონარქიაზე გადასვლა და არც ჩვენ ვამბობთ, რომ ამ ხელისუფლების პირობებში შეიქმნას კონსტიტუცია, რომელიც საპარლამენტო მმართველობას დაამკვიდრებს. ამასთან, ორივე ვთანხმდებით, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლება უნდა შედგებოდეს საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებული პარტიებისგან. განსხვავებაა იმაში, თუ ვინ იქნება სახელმწიფოს მეთაური, მემკვიდრეობით მონარქი თუ არჩეული პრეზიდენტი. ეს სხვაობა გვაძლევს კომპრომისის საშუალებას, რომ უახლოესი ოთხი წლის განმავლობაში საქმე იმ მოდელის დამკვიდრებისკენ წავიყვანოთ, როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური იქნება პრემიერ-მინისტრი, რომელიც გამარჯვებულ საპარლამენტო ძალას დაეყრდნობა. რაც შეეხება მონარქს თუ არჩეულ პრეზიდენტს ეს საკითხი გადავდოთ ოთხი წლით, და მოსახლეობამ გადაწყვიტოს. სწორედ ამას ვგულისხმობ, როცა კომპრომისებზე ვსაუბრობ.
– ერთ-ერთმა ექსპერტმა გვითხრა, რომ აინტერესებს, ღირებულებების თვალსაზრისით, როგორ მიუდგებიან „რესპუბლიკელები“ და „მემარჯვენეები“, ვთქვათ, სექსუალური უმცირესობის უფლებების ან აბორტების საკითხს.
– ნამდვილად არ ყოფილა სექსუალური უმცირესობის საკითხი განსახილველი და არც ვთვლით, რომ უახლოეს ხანებში ამ საკითხებზე მოგვიწევს მსჯელობა. არ ვთვლით, რომ ეს ქვეყნის კრიზისში ყოფნის ან მიზეზია, ან გამოსავალი. ჩვენ ვისაუბრეთ ქვეყნის მოწყობაზე, სახელმწიფო პოლიტიკაზე, უსაფრთხოებაზე, საპენსიო სისტემაზე, თვითმმართველობის მოდელზე, პრივატიზაციის პროცესზე, მონეტარულ და ფისკალურ პოლიტიკაზე. ჩვენ გეოპოლიტიკური რეალობებიდან გამომდინარე ვისაუბრეთ ახლო მეზობლებთან ურთიერთობაზე; ეროვნული უმცირესობების თემებზე, რომელიც ქვეყანას ძვირად დაუჯდა, რადგან თავის დროზე სწორად და კარგად არ იყო განხილული ეს ყველაფერი; ვისაუბრეთ, შრომის კანონმდებლობაზე, რეგიონული განვითარების ეკონომიკურ პროგრამებზე, სამხედრო მოწყობის პრინციპებზე, რა სტრატეგიის და ამოცანის ჯარი უნდა ჰყავდეს ქვეყანას; ვისაუბრეთ იმ დინამიკაზე, როდის რისი მიღწევაა რეალისტური და შესაძლებელი, მათ შორის ეკონომიკური განვითარების თვალსაზრისით.
– და ყველაფერზე შეთანხმდით?
– გავიმეორებ რაც მოგახსენეთ _ ჩვენ ან შევთანხმდით, ან მოვძებნეთ ის ფორმულა, რომელმაც ყველა მიმდინარე საკითხზე შეთანხმება უნდა მიგვაღწევინოს. რესპუბლიკური პარტიის ხედვა საპარლამენტო მმართველობის თაობაზე, ემყარება მრავალპარტიულობას და იმის აუცილებლობას, რომ ქვეყანაში კოალიციური მთავრობა უნდა არსებობდეს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ყველაზე სანუკვარი, ექსკლუზიური ოცნებები რჩება შეუსრულებელი, მაგრამ არის რეალობა, თუ არ იქნება კოალიცია, ვერც ამა თუ იმ პარტიის არაექსკლუზიური ოცნებები შესრულდება. დღეს ჩვენ ვართ ამ რეჟიმში და ვთვლით, რომ კოალიციის შექმნა კოალიციური მთავრობის წინაპირობაა. ალბათ, დაინტერესებულმა მკითხველმა იცის, რომ ევროპის ბევრ ქვეყანაში სწორედ კოალიციური მთავრობები არსებობს, ესაა ნორმალური პოლიტიკური ცხოვრების წესი. მაგალითად გერმანელი ლიბერალები არიან კოალიციაში ხან ქრისტიან–დემოკრატებთან, ხან სოციალ–დემოკრატებთან, ვთქვათ შვედი ლიბერალები ახლა არიან კოალიციაში შვედ კონსერვატორებთან. ბევრისთვის ეს შეიძლება უცხო ხილია, რადგან, სამწუხაროდ, ქართველი ხალხი, დღემდე არსებულმა ყველა ხელისუფლებამ მიაჩვია ერთპარტიულობას. ყველაფერი უნდა იმართოს ერთი მესიის მიერ. ჩვენ ასე არ ვფიქრობთ და ამან შეგვაძლებინა კოალიციაზე საუბარი.
– ვინ იქნება ალიანსის ლიდერი, იმ შემთხვევაში თუ ირაკლი ალასანია, საქართველოს ყოფილი ელჩი გაეროში, უარს იტყვის ალიანსის ლიდერობაზე?
– ალასანიასთან არ მიმდინარეობს საუბრები ლიდერობაზე, ალასანიასთან იქნება საუბარი პარტნიორობაზე. შემდეგ უკვე პარტნიორები გადავწყვეტთ ვინ, როდის, რა ლიდერობას გაუწევს ამ კოალიციას. ჩვენ ალასანიას სახით წარმოგვიდგენია შესაძლო პარტნიორი კოალიციაში. ეს საკითხი დაახლოებით 10 დღეში გაირკვევა.
– ალიანსის სხვა წევრებმა ალასანიას შესაძლო ლიდერობაზე განცხადება ხომ გააკეთეს?
– ჩვენ ალასანიასთან ვეძებთ პარტნიორობას და თუ პარტნიორები გავხდით, მერე გადავწყვეტთ ლიდერის საკითხს. ეს არც იმის გარანტიას იძლევა, რომ ალასანია იქნება ლიდერი და არც იმას გამორიცხავს, რომ არ იქნება. პარტნიორობის საკითხი მისი ჩამოსვლის მერე გაირკვევა. ჩვენთვის საინტერესოა მისი მოსაზრებები და ხედვები ბევრ საკითხზე, ისევე როგორც სხვა შესაძლო პარტნიორების.