წვიმის შემთხვევაში, მეწყერი კიდევ უფრო გააქტიურდება

მოვლენებს აჭარის გეოლოგიის ყოფილი დეპარტამენტის ყოფილი ხელმძღვანელ, გეოლოგი ტარიელ ტუსკია აფასებს.
თედო ჯორბენაძე/ ბათუმელები
- ბატონო ტარიელ, ბოლოდროინდელი მეწყრული პროცესები მხოლოდ კოკისპირულმა წვიმამ გამოიწვია?
- ეს იყო კატასტროფული მოვლენა. ამ რაოდენობის ნალექი რამდენიმე წელია არ მახსოვს. ისეთ ადგილებში იყო წყალდიდობა, რომ შეიძლება ატმოსფერულ ანომალიადაც ჩავთვალოთ. ასეთ პირობებში კი სტიქიურ მოვლენებს ვერ გაექცევი, მითუმეტეს, მეწყერს და თანაც ჩვენთან, სადაც თითქმის ყოველი გოჯი მიწა ათვისებულია. ასეთ ანომალიურ ნალექს კატასტროფული შედეგი უნდა მოჰყოლოდა.
- მეწყერის გამომწვევი სხვა ფაქტორები თუ არსებობდა?
- ჩვენთან რთული გეოლოგიური პირობებია. მაღლობები აგებულია ლატერიტური ქანებით. ამ ქანებთან მიმართებაში კი ფორმულა არ მოქმედებს, ანუ ვერ განსაზღვრავ, რა რაოდენობის ნალექის მიმართ და რა პერიოდში იქნება ნიადაგი მდგრადი. ასეთ კანონზომიერებას ეს ქანები არ ემორჩილება. მაგალითად, სადაც შანთაძე დაიღუპა, ახალსოფელში, ვერავინ წარმოიდგენდა, ისეთ პატარა მონაკვეთში, მიწის იმოდენა მასა თუ წამოვიდოდა, სახლი რომ დაენგრია. ზოგადად, გეოლოგიურ აგებულებასთან ერთად, სტიქიის უმთავრესი მიზეზი ადამიანის ზემოქმედებაცაა _ მიწა გადათხარა, ჩამოჭრა, სახლი აიშენა და არ გაამაგრა სათანადო კედლით, რათა ნიადაგის მდგრადობა გარანტირებული ყოფილიყო; სოფლებში გაყვანილია სარწყავი არხები და სხვა. ქობულეთისა და ხელვაჩაურის თითქმის ყველა სოფელში ისეთ ადგილებში ცხოვრობს ხალხი, სადაც გაჩერება არ შეიძლება.
- ეს ხალხი რამდენადაა ინფორმირებული ამის შესახებ?
ტ.ტ: ჩვენ ყოველთვის ვეუბნებოდით გლეხს, რომ, აი, ამ ფერდზე ხე არ მოჭრა, არ დაამუშაო, მაგრამ ნიადაგის სიმცირის გამო, მას სხვა გამოსავალი არ აქვს. არ ვამართლებ მის მოქმედებას, ისე გამოდის, საკუთარ თავს ძირს უთხრის თავისი ხელით... ეს ყველაფერი არის ადამიანის ზემოქმედებისგან გამომდინარე. ადრე ეკონომიკური მდგომარეობა სხვაგვარი იყო და მეწყრული პროცესებიც ნაკლებად ვითარდებოდა _ გაზი შემოდიოდა, ხე-ტყე ნაკლებად იჭრებოდა.
სახლის აშენების, იმავე გზის გაყვანის დროსაც კი, გეოლოგების დასკვნა აუცილებელია. ბოლო დროს ასეთი დასკვნის გარეშე არ აძლევენ მშენებლობის უფლებას, თუმცა აქ სხვა პრობლემაა სოფლის მოსახლეობისთვის _ გეოლოგიური სამსახურები დღეს კერძო სტრუქტურაა. შესაბამისი დასკვნის გაკეთება, სულ მცირე, 200-300-ლარი ჯდება, გააჩნია რა საინჟინრო სამუშაოები იქნება ჩასატარებელი.
- აჭარაში გეოლოგიის დეპარტამენტის გაუქმება სწორი გადაწყვეტილება იყო?
- როგორც ამ დარგის სპეციალისტი, ვთვლი, რომ ჩვენს რეგიონში და, საერთოდ, საქართველოს ტერიტორიაზე, გეოლოგიური, მითუმეტეს, საინჟინრო-გეოლოგიური სამსახურის გაუქმება, არასწორია. ასეთ რეგიონში ყოველთვის წარმოიშობა მეწყრული პროცესები. მართალია, ამ პროცესების შეჩერებას და აღმოფხვრას დიდი საინჟინრო-გეოლოგიური სამუშაოების ჩატარება და თანხა სჭირდება, მაგრამ ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, მორალური იმედი მაინც ვიყავით გლეხისთვის. მივდიოდით და ვეუბნებოდით, აქ საშიშია ცხოვრება, აქ – არა, ეს ბევრს ნიშნავდა.
- რეგიონის გეოლოგიური შესწავლა რამდენად აუცილებელია?
- აუცილებელია, თუნდაც იმისთვის, რომ წყლები შესწავლილ და გადაყვანილ იქნას უსაფრთხო მიმართულებით, დაზუსტდეს ადგილები, სადაც საყრდენი კედლის აგებაა აუცილებელი და ა.შ. ეს გამოკვლეული უნდა იყოს საფუძვლიანად, რაც სამომავლოდ ბევრ პრობლემას მოხსნის და სტიქიის შედეგად მოსახლეობასა და სახელმწიფოზე მიყენებულ ზარალსაც შეამცირებს. რამდენჯერ მომისმენია გლეხებისგან, რომ აქ ასი წელია არაფერი მომხდარა და არც არაფერი მოხდებაო. გეოლოგიური პროცესისთვის 100 წელი არაფერია. წამის მეასედი უფროა, რადგან ეს ხანგრძლივი პროცესია.
- აჭარის მაღალმთიანეთისა და ზღვისპირა რაიონების მთის სოფლებს შორის განსხვავება თუ არსებობს, მეწყრული პროცესების განვითარების თვალსაზრისით?
- მკვეთრი განსხვავება არ არის. პირობითად ვამბობთ, მაღალმთიან აჭარას, თორემ ქობულეთისა და ხელვაჩაურის ბევრ სოფელში ნაკლები დახრილობა არ აქვს ფერდს და უფრო მჭიდროდაცაა დასახლებული. თითქმის ყველა სოფელში ისეთ ადგილებში ცხოვრობს ხალხი _ შესაბამისი პირობების შემთხვევაში, იქ გაჩერება არ შეიძლება.
მაღალმთიან აჭარაში მეწყერი გაზაფხულზე აქტიურდება. მთელი ზამთარი თოვლი დევს, ნიადაგი იჟღინთება და როცა ინტენსიური დნობა იწყება, მიწა იმდენად გაჯერებულია წყლით, რომ მეწყრული პროცესები აქტიურდება. ქობულეთსა და ხელვაჩაურში კი ასეთი რამ წვიმების შედეგად ხდება. არის გეოლოგიური პროცესების ციკლი. როდის მოვა ნალექი, რა რაოდენობის, რას გამოიწვევს და ა.შ. ამას რაღაც კანონზომიერებაში ვერ მოაქცევ.
მაგალითად, 1991 წელს ქობულეთის რაიონში, სოფელ წითელ ოქტომბერში კატასტროფული მოვლენები განვითარდა. თითქმის ნახევარი სოფელი მთლიანად დაინგრა. მაშინ ასევე დაზიანდა აჭყვა, აჭყვისთავი, ჩაქვი _ ჩაქვის სათავე ნაგებობაც, მსხვერპლიც იყო. მოკლედ, ამ რაიონებში ატმოსფერულ ნალექებს მეწყრული პროცესები ყოველთვის ახლდა.